Η κα. Μέρκελ μας σπρώχνει προς ένα καθεστώς αποτυχη...
Μια απόφαση ανεύθυνων...
Θηριοδίες των Γερμανών στη Ναμίμπια
Τακτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης
Ξαναφάνηκε η αλεπού...
Χρηματιστηριακή κρίση και τα "hedge funds"
Σχεδιασμοί της συμμορίας των εταιριών πετρελαίου
Στόχοι του αμερικάνικου καρτέλ πετρελαίου
Ποιοί ξέρανε ότι το σύστημα ήταν στα πρόθυρα της κ...
The case of the British _Η περίπτωση των Εγγλέζων
June 2006
October 2006
April 2007
May 2007
August 2007
September 2007
December 2007
July 2008
September 2008
November 2008
January 2009
February 2009
March 2009
September 2009
January 2010
March 2010
April 2010
Sunday, April 11, 2010
Η κα Μέρκελ μας σπρώχνει προς ένα καθεστώς αποτυχημένης επικράτειας
Αυτές τις μέρες πολλοί είναι αυτοί που τσιμπάνε το δόλωμα που σερβίρεται ότι το δάνειο που αποφάσισε να δώσει η ΟΝΕ στη χώρα μας δίνεται τάχα με ευνοϊκούς όρους και μάλιστα η εποπτεία από την ΟΝΕ και το ΔΝΤ θα μας κάνει και καλό γιατί θα φέρει μια τάξη στα δημοσιονομικά μας. Μια ιδιαίτερα αφελής άποψη που καταρρέει μόλις αρχίσεις να την ψάχνεις.
Πρώτα και κύρια η κα Μέρκελ για να συναινέσει στη χορήγηση του δανείου απαίτησε να δοθεί με το επιτόκιο που χρεώνει το ΔΝΤ, που τώρα είναι στο απαγορευτικό για μας επίπεδο του 5,1% και να συνοδεύεται με τους όρους και τους περιορισμούς που συνεπάγονται τα δάνεια του ΔΝΤ. Όπως όμως είναι γνωστό από τις χώρες που προσέτρεξαν στο ΔΝΤ, ελάχιστες που διέθεταν φυσικό πλούτο, κατόρθωσαν να βγουν από το φαύλο κύκλο της ανατροφοδότησης του χρέους τους, ενώ καμιά από όλες αυτές τις χώρες δεν κατόρθωσε να ορθοποδήσει σαν κανονικό ευνομούμενο κράτος. Η επέμβαση του ΔΝΤ είχε τέτοιες επιπτώσεις στον κοινωνικό ιστό των χωρών αυτών που είναι πρακτικά αδύνατο να ξεφύγουν από την κοινωνική μιζέρια στο ορατό μέλλον. Τυπικά εξακολουθούν να είναι ανεξάρτητες επικράτειες, αλλά αποτυχημένες επικράτειες, με υψηλή και εκτός ελέγχου εγκληματικότητα, απουσία κοινωνικής περίθαλψης, κατάρρευση του εκπαιδευτικού τους συστήματος και καταλήστευση των πόρων τους από τις πολυεθνικές. Κι’ αυτό διότι, σύμφωνα με τους όρους που θέτει το ΔΝΤ κάθε δαπάνη σ’ αυτούς τους τομείς θεωρείται περιττή, ή σπατάλη που διογκώνει το έλλειμμα του προϋπολογισμού.
Σ’ αυτή την κατάσταση θέλει να βρεθούμε η κα. Μέρκελ! Τέτοια σχέδια είχε και ο Χίτλερ όταν, σύμφωνα με τα πρακτικά της δίκης της Νυρεμβέργης, έδωσε εντολή να ρίξουν το επίπεδο των Πολωνών στο επίπεδο του κτήνους, εξοντώνοντας την Πολωνική διανόηση και τροφοδοτώντας τις μάζες με άφθονη βότκα... Ευτυχώς τα όποια σχέδια είχαν και για μας στη διάρκεια της κατοχής απέτυχαν, κατορθώσαμε μάλιστα να έχουμε και στρατόπεδο συγκέντρωσης αιχμαλώτων Γερμανών στην θρυλική Παναγιά των Κεραμιών!
Το κατά πόσο θα ικανοποιηθούν οι επιθυμίες της κας Μέρκελ εξαρτάται από το τι θα πράξει η Ελληνική κυβέρνηση. Όμως δεν είναι και τόσο δύσκολο να προβλέψει κανείς τι θα κάνει η τωρινή κυβέρνηση, ή τι θα έκανε και η Ν.Δ. αν ήταν στην εξουσία. Οι ηγεσίες και των δυο κομμάτων έχουν αποδείξει περίτρανα ότι δεν έχουν το στοιχειώδες σθένος για να αποκλίνουν έστω και στο ελάχιστο από τις επιταγές των μεγάλων της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Οπότε πάμε πλησίστιοι για το στάδιο της αποτυχημένης επικράτειας.
Και για να μη νομίζεις αναγνώστη ότι αυτά ισχύουν μόνο στην περίπτωση των τριτοκοσμικών της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής, κοίτα τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ουγγαρία. Πέρσι τη «διέσωσε» το ΔΝΤ στο οποίο προσέφυγε για δανεισμό. Σα συνέπεια των ίδιων στραγγαλιστικών όρων που θα κληθεί να αποδεχθεί και η Χώρα μας, το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 6,3% το 2009 και τα κοινωνικά προβλήματα πολλαπλασιάστηκαν. Στις εκλογές της 11ης Απριλίου το κυβερνών Σοσιαλιστικό κόμμα υπέστη καθίζηση και το δεξιό κόμμα κέρδισε τις εκλογές με σύνθημα την επαναδιαπραγμάτευση των όρων που συνοδεύουν τα δάνεια της καταστροφής. Όμως ο διεθνής τύπος αποκλείει το ενδεχόμενο το ΔΝΤ να αποδεχτεί οποιαδήποτε επαναδιαπραγμάτευση των όρων που έχει θέσει. Δεδομένου ότι η Ουγγαρία έχει μια σχετικά καλή παράδοση διαχείρισης της οικονομίας της, θα βρεί τη λύση. Οπότε δεν αποκλείεται σύντομα να έχουμε ηχηρές σωτήριες ειδήσεις, π.χ. ότι κήρυξε πτώχευση και ζητά επαναδιαπραγμάτευση του χρέους της!...
Το τι πρέπει να γίνει στη Χώρα μας είναι ολοφάνερο. Αλλά χρειάζεται σθένος, κάτι που απουσιάζει από τη σημερινή κυβέρνηση. Σθένος για να γίνει άμεσα εξορθολογισμός των δαπανών για την άμυνα. Οπλικά συστήματα αποτελεσματικότατα, εύχρηστα και χωρίς ρήτρα ηλεκτρονικής τύφλωσης στα αεροπλάνα και το σπουδαιότερο στο 1/2, ή στο 1/3 της τιμής που εμείς τα αγοράζουμε υπήρχαν πάντα και υπάρχουν και σήμερα από χώρες εκτός των δυτικών συμμάχων μας της συμφοράς. Και μην παρεξηγηθούμε, δεν είμαι πλασιέ όπλων! Θα μου πεις είμαστε στο ΝΑΤΟ. Μα να βγούμε από το ΝΑΤΟ! Και εδώ χρειάζονται τα κότσια! Να απαιτήσουμε ένα στάτους που να προσομοιάζει αυτό της Φιλανδίας, ή της Αυστρίας. Θα μου πεις ξεφεύγουμε από το τρέχον πρόβλημα του ελλείμματος. Καθόλου! Στην περίπτωσή μας το πρόβλημα του ελλείμματος είναι αποτέλεσμα του ότι είμαστε μέλος του ΝΑΤΟ. Και όσον αφορά την Τουρκία οι διαφορές μας οφείλονται στο ότι είμαστε και οι δυο μέλη του ΝΑΤΟ. Όταν σε κάποια φάση βγει ο ένας από τους δυο από το ΝΑΤΟ οι ανοησίες που ακούγονται εκατέρωθεν θα σταματήσουν. Θα ισχύουν μόνο οι διεθνείς συμβάσεις και συμφωνίες και θα σταματήσουν και οι ωμοί εκβιασμοί των ερίτιμων προμηθευτών μας, ΗΠΑ, Γαλλίας και Γερμανίας μέσω της άρνησης προμήθειας ανταλλακτικών και εξώθησης της «συμμάχου» Τουρκίας να προβαίνει σε προκλήσεις. Αλλά που τέτοια τύχη με το σύστημα του δικομματισμού της Χώρας μας. Ένα μόνο πράγμα μπορεί να φέρει τη διόρθωση των πραγμάτων: Να βγει ο κόσμος στους δρόμους και να απαιτήσει αυτές τις μεγάλες ανατροπές!
*Ο Νίκος Βλασσόπουλος είναι πιστοποιημένος Αναλυτής Χρηματιστηρίου
posted by nikos
11:49 PM
0 comments links to this post
Sunday, March 28, 2010
Μια απόφαση ανεύθυνων...
Μια τελείως επιπόλαιη απόφαση προέκυψε από τη Σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 25 του Μάρτη. Διατυπωμένη ακριβώς όπως την ήθελε η ανεκδιήγητη κα. Μέρκελ. Δηλαδή αποφάσισαν ότι θα μας βοηθήσουν, χωρίς όμως να μας παράσχουν καμία βοήθεια!...Για να μην πούμε ότι μας στέλνουν και στο δρόμο προς τον γκρεμό.
Αποφάσισαν ότι σε έσχατη ανάγκη θα πάρουμε δάνειο από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο του οποίου το μέγιστο μέρος θα είναι από συνεισφορές των μελών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, αλλά (προσέξτε, βάζουν και όρους) με τους τρέχοντες όρους της αγοράς!
Ο λόγος που τα λέω αυτά είναι ότι πρώτον και κύριο το Δ.Ν.Τ. χορηγεί τα δάνειά του με επιτόκια που είναι χαμηλότερα από ότι ισχύουν στην ελεύθερη αγορά και δεύτερον διότι το Δ.Ν.Τ. δε χρειάζεται την συμμετοχή των κρατών της Ο.Ν.Ε. για να δώσει ένα δάνειο στη Ελλάδα, καθώς προβαίνει τακτικά μόνο του σε δανεισμό για να εξασφαλίζει τα κεφάλαια που χρειάζεται.
Όπως είναι γνωστό, η προσφυγή στο Δ.Ν.Τ. δεν είναι μια απλή υπόθεση, καθώς έχοντας ως κύριο μέλημά του τη διασφάλιση των πληρωμών των δόσεων σε χρωστούμενα δάνεια όλων των ειδών προχωρεί εκβιαστικά σε προτάσεις που ιστορικά έχουν φέρει την καταστροφή σε χώρες που δεν ήταν άξιες μιας τέτοιας τύχης.
Μπορεί η κα. Μέρκελ να έχει τα εσωτερικά της κομματικά προβλήματα, αλλά σε καμιά περίπτωση δε δικαιολογείται η πρωτοφανής έλλειψη φαντασίας που τη διακρίνει και η παντελής απουσία στοιχειώδους διπλωματίας όταν ανοίγει το στόμα της και μες την τρελή χαρά μας λέει και τι να κάνουμε, χωρίς αυτή, ηγέτης της ισχυρότερης χώρας της Ο.Ν.Ε., να ανταποκρίνεται στα βασικά της καθήκοντα. Και αυτά τα καθήκοντα περιλαμβάνουν την ουσιαστική στήριξη ενός μέλους της Ο.Ν.Ε. που, ενώ έχει πάρει τα κατάλληλα μέτρα για να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του, εξακολουθεί να δέχεται επιθέσεις από τους κερδοσκόπους (τώρα μέσω των Spreads).
Πριν ληφθεί αυτή η γελοία απόφαση της Ε.Ε., επειδή διαφαινόταν ότι θα πρότειναν στην Ελλάδα να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ακόμα και ο Τρισέ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είχε αναγκαστεί να δηλώσει ότι είναι «πολύ, πολύ άσχημο» το ότι οι χώρες της ευρωζώνης δεν ανταποκρίνονται στις στοιχειώδεις ευθύνες τους.
Τέλος πάντων σε όλη αυτή τη δύσκολη πορεία, που έγινε δυσκολότερη εξαιτίας της ιδιότητας του «στόκου» που χαρακτηρίζει την κυρία Μέρκελ, η Ελλάδα κράτησε μια ψύχραιμη και αξιοπρεπή στάση.
Εν τω μεταξύ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δήλωσε ότι θα συνεχίσει να δανείζει τράπεζες με ενέχυρο ομόλογα και του Ελληνικού Δημοσίου και θα αγνοήσει ουσιαστικά την υποβάθμιση που έχουν κάνει δυο από τους τρεις μεγαλύτερους οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας. Με τη γενική καταρράκωση του ηθικού που έχει φέρει η περιπέτεια στην οποία έχουμε εμπλακεί, πολύ θεώρησαν αυτή την απόφαση της Ε.Κ.Τ. ως κίνηση καλής θέλησης και χείρα βοηθείας. Λάθος! Ας μην ξεχνάμε ότι αξιόλογο μέρος του κεφαλαίου της αποτελούν και τα αποθέματα χρυσού και συναλλάγματος που συνεισέφερε η Ελλάδα όταν μπήκε στην Ο.Ν.Ε. και επιπλέον ότι αν δεν επέτρεπε τη χρήση των ελληνικών ομολόγων ως ενέχυρο οι κίνδυνοι κλονισμού ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος της Ευρώπης θα ήταν τεράστιοι, ενώ θα κατέρρεε το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και η ελληνική οικονομία! Και τότε ποιος θα αγόραζε τα παλιοσίδερα της Γερμανίας, τα υποβρύχια που γέρνουν, και τα ουσιαστικά άχρηστα πολεμικά αεροπλάνα Γαλλίας και Η.Π.Α. με τα ενσωματωμένα συστήματα της κατά βούληση ηλεκτρονικής τύφλωσης.
Επειδή είναι πλέον εμφανές ότι με την απόφαση της 25ης Μαρτίου μας έχουν φέρει το μαχαίρι στο κόκκαλο, η τακτική την οποία ακολουθεί η Χώρα πρέπει να αλλάξει. Σκληρές αντιδράσεις εκ μέρους μας! Αυτή είναι η απάντηση. Ας αρχίσουμε να συζητάμε για έξοδο από την Ο.Ν.Ε., σε πρώτη φάση. Με δεδομένη την ανυπαρξία στοιχειώδους αλληλεγγύης ποιός ο λόγος να παραμένουμε στην Ο.Ν.Ε. Μην ξεχνάμε ότι στη δεκαετία του ’80 η δραχμή υπέστη επίθεση από κερδοσκόπους, αλλά με τους κατάλληλους χειρισμούς από την Τράπεζα της Ελλάδος το πρόβλημα ξεπεράστηκε. Τώρα που έγινε ξεκάθαρο ότι η Ο.Ν.Ε. δεν έχει καμιά διάθεση στήριξης κρατών που έχουν προβλήματα, οι επιθέσεις των κερδοσκόπων, μέσω των spreads, θα πληθύνουν και θα ενταθούν και η Ελλάδα, ανήμπορη να κάνει οτιδήποτε θα είναι καταδικασμένη σε μαρασμό, καθώς κάθε απόπειρα για δημιουργία υποδομών, βελτίωση της παιδείας και της περίθαλψης, ή για την ενίσχυση της βιομηχανικής ανάπτυξης θα θεωρείται κίνηση προς την κατεύθυνση της παραβίασης του απαράβατου ορίου του ελλείμματος.
Ας διερευνηθούν λοιπόν οι δυνατότητες που υπάρχουν για μια άλλη πολιτική που θα οδηγήσει και σε νέες σχέσεις της Ελλάδος διεθνώς. Σε νέες ισορροπίες που θα φέρουν μια μονιμότερη θετική προοπτική για τη Χώρα. Η κατάσταση είναι κρίσιμη και τα μέτρα που έχουν ληφθεί, ή εξαγγελθεί μέχρι τώρα οπωσδήποτε δεν είναι φιλολαϊκά. Ταυτόχρονα τη σημερινή κυβέρνηση δε φαίνεται να την απασχολεί ο περιορισμός των τεράστιων δαπανών για την άμυνα. Δαπανώνται δισεκατομμύρια για μια τελείως αναποτελεσματική υποδομή, διότι αυτό ακριβώς θέλει το ΝΑΤΟ. Άμεσα πρέπει να ληφθούν γενναίες αποφάσεις, μετά από μια χωρίς προκαταλήψεις εξέταση των πολλαπλών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Χώρα. Και η τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση έχει ακόμα μια μεγάλη ουρά που επιφυλάσσει απροσδόκητους κλονισμούς για όλους. Ζούμε σε ιδιαίτερα κρίσιμους χρόνους!
Labels: spreads, Δ.Ν.Τ., Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Ελλάδα Ο.Ν.Ε
posted by nikos
12:42 AM
0 comments links to this post
Friday, March 05, 2010
Θηριοδίες των Γερμανών στη Ναμίμπια
Λίγο πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο η Γερμανία είχε και μερικές αποικίες. Μεταξύ αυτών ήταν και η Ναμίμπια στη Νοτιοδυτική Αφρική. Σαν αποτέλεσμα της καταπίεσης, των εξευτελισμών και των συνεχών εκτοπισμών οι ταλαίποροι μπούσμεν των φιλών Χερέρο και Νάμα εξεγέρθηκαν. Οι Γερμανοί άλλους σκότωσαν και τους περισσότερους τους απώθησαν στην έρημο Καλαχάρη όπου πέθαναν από τη δίψα. Γερμανοί στρατιώτες είχαν φροντίσει εξάλλου να δηλητηριάσουν τα λίγα πηγάδια που υπήρχαν στην έρημο. Εκτιμάται ότι θανατώθηκαν περί τις 65.000 Χερέρο, δηλαδή το 81% του πληθυσμού, καθώς πριν τη εξόντωση ήταν 80.00 άτομα. Στην περίπτωση των Νάμα η γενοκτονία έφτασε στις 10.000, ή στο 52% του συνόλου πριν την εξόντωση. Στη φωτογραφία που παραθέτω βλέπουμε την κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι ελάχιστοι επιβιώσαντες.
posted by nikos
9:04 PM
0 comments links to this post
Wednesday, March 03, 2010
Τακτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης
Αυτή η ιστορία με την υπερχρέωση έχει τραβήξει πολύ. Δεν πάει άλλο. Το πρόβλημα πλέον δεν είναι η Ελλάδα αλλά το Ευρώ και η προσβλητική αδιαφορία της κας Μέρκελ, που καθορίζει στη συνέχεια και τη στάση εκείνου του δύσμορφου Προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του κ. Τρισέ.
Τα σκάνδαλα των προηγούμενων κυβερνήσεων και οι απερισκεψίες τους οπωσδήποτε συνέβαλαν στο σημερινό πρόβλημα της Χώρας. Η κυβέρνηση Σιμήτη θα μείνει αξέχαστη για τη χλιδή και την απλοχεριά της, ήταν κυβέρνηση που έριχνε λεφτά σε πολυεθνικές με το τσουβάλι. Σύναψε και ένα κρυφό δάνειο με όρους τριτοκοσμικού δανειζόμενου, σε μια εποχή που η πιστοληπτική ικανότητα της Χώρας ήταν από τις υψηλότερες στον κόσμο. Η ανεκδιήγητη και ανεύθυνη πολιτική του Καραμανλή, που επικάλυπτε το ένα σκάνδαλο με ένα επόμενο εξίσου σημαντικό σκάνδαλο, σίγουρα συνέβαλε στην διόγκωση των ελλειμμάτων και του χρέους. Ενώ η Νέα Δημοκρατία χρεώνεται και με την απόκρυψη της διόγκωσης του χρέους στο τριπλάσιο του επιτρεπόμενου ορίου. Ανάλογα με τον πολιτικό προσανατολισμό της κάθε εφημερίδας είναι και η απόδοση ευθύνης για τη σημερινή κρίση στη μια, ή στην άλλη κυβέρνηση.
Υπάρχει όμως εδώ και ένα παράδοξο: Kανείς, μα κανείς σήμερα δε σχολιάζει, ούτε καν αναφέρει ,το κόστος διάσωσης των Τραπεζών, που υπό συνθήκες πίεσης από τους μεγάλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αναγκάστηκε να καλύψει το Ελληνικό Δημόσιο . Γιατί; Και το κόστος αυτό για το Δημόσιο έφτασε, ή και ξεπέρασε, τα 28 δις Ευρώ. Ως γνωστόν τα χρήματα αυτά δεν κάλυψαν καμιά εγχώρια ανάγκη των Τραπεζών, στο μεγαλύτερο μέρος τους διοχετεύτηκαν σε θυγατρικές σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που κινδύνευαν να χρεοκοπήσουν. Δηλαδή για να το κάνουμε λιανά σήμερα τραβούμε τα πάνδεινα και για να διατηρήσουν οι εδώ τράπεζες τις προσβάσεις τους στις αμφιλεγόμενες αγορές της Ανατολικής Ευρώπης.
Για τους θιασώτες της τηλεοπτικής ενημέρωσης και της επιπόλαιης δημοσιογραφίας πρέπει να προσθέσω και ορισμένα πράγματα που από ότι έχω διαπιστώσει πολύ λίγοι έχουν αντιληφθεί. Πρώτο και κύριο ο αναγνώστης πρέπει να μάθει ότι η είσοδός μας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) ήταν μια πολιτική απόφαση των κυρίαρχων ισχυρότερων κρατών, δηλαδή Γερμανίας και Γαλλίας και δε βασίστηκε στα οικονομικά δεδομένα της εποχής. Ο αναγνώστης πρέπει επίσης να γνωρίζει ότι, άσχετα με τη δημοκοπία των κομμάτων περί εκθέσεώς μας στους ξένους, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ΟΝΕ είναι πάντα επακριβώς ενημερωμένες για την ποιότητα των αποστελλόμενων στοιχείων και για τις τυχόν μεταβολές στη σύνθεση οποιουδήποτε στοιχείου. Έτσι από τον Μπαρόζο μέχρι το χαμηλότερο στέλεχος που χειριζόταν τα στοιχεία του χρέους της Χώρας ήξεραν την ποιότητα των στοιχείων και ποιο ήταν το πραγματικό κρατικό χρέος. Οι μεγάλες κυρίαρχες χώρες και οι τράπεζές τους επίσης γνώριζαν ποια είναι η κατάσταση. Ας μην κάνει λοιπόν η Γερμανία πως δεν ήξερε. Δυστυχώς όμως και το ΠΑΣΟΚ με τα στελέχη που έχει σε κρατικούς και μη μελετητικούς οργανισμούς σίγουρα ήξερε πως θα έβρισκε άδεια ταμεία. Δεν θα μπορούσε όμως να κερδίσει τις εκλογές αν υποσχόταν λιτότητα και μόνο λιτότητα.
Το ερώτημα που μπαίνει τώρα είναι αν υπάρχει μια διέξοδος για την Ελλάδα. Σίγουρα υπάρχει μία και αποτελεσματική, αλλά αυτή η λύση σε καμιά περίπτωση δεν είναι αυτή που έχει ακολουθήσει η κυβέρνηση μέχρι τώρα. Μέχρι σήμερα ο Πρωθυπουργός περιοδεύει ανά τις ηπείρους και εκθέτει το πρόβλημα της Ελλάδος, τονίζοντας και αυτό είναι σωστό, ότι η επίθεση που δέχεται η Ελλάδα έχει στόχο το Ευρώ. Κατανόηση βρήκε από πολλούς, αλλά από την κα. Μέρκελ και τον κ. Τρισέ, όχι μόνο δε βρήκε κατανόηση, αλλά κάθετες δημόσιες αρνήσεις που επανειλημμένα προκάλεσαν διεύρυνση του σπρέντ από τα Γερμανικά ομόλογα. Με τη στάση τους εξάλλου ενθάρρυναν και εκδοτικά συγκροτήματα φασιστοειδούς νοοτροπίας να προχωρήσουν σε χυδαιότητες. Την περασμένη εβδομάδα μάλιστα η κα Μέρκελ έστειλε και κάποιο καραγκιόζη που είναι λέει πρόεδρος της Deutsche Bank για να μας δει και να μας συμβουλέψει για το κρατικό χρέος, ο οποίος μέσα στην τρελή χαρά δήλωσε δημοσία ότι σε καμιά περίπτωση δε πρόκειται να αγοράσει ελληνικά ομόλογα(!) Άϊντε, άϊντε!..Βασίσου σ' αυτή τη μαϊμού να δεις προκοπή!
Η κυβέρνηση πρέπει να καταλάβει ότι όταν έχεις να κάνεις με τέτοιους συνομιλητές ένα και μόνο ένα πράγμα πρέπει να κάνεις, να τους χτυπήσεις εκεί που πονάει περισσότερο και αυτό είναι να δηλώσεις με τον κατάλληλο τρόπο ότι έχει ισχυροποιηθεί το ενδεχόμενο κήρυξης στάσης πληρωμών. Ναι, το ενδεχόμενο πτώχευσης, αυτό εννοώ! Ένα ενδεχόμενο που όχι μόνο θα πλήξει τις Γερμανικές τράπεζες, αλλά θα τραντάξει και το ευρώ συθέμελα. Το πώς θα το κάνεις είναι θέμα τακτικής και θάρρους. Προκαταρκτικά απαιτείς και την ακύρωση ορισμένων μεγάλων παραγγελιών οπλικών συστημάτων! Τότε θα δεις για πότε τα ναζιστικά απολιθώματα θυμούνται το ευρωπαϊκό τους προσωπείο και ο κ. Τρισέ σπεύδει να δεσμευτεί ότι θα αγοράζει τα νέα ομόλογα της Χώρας σε ψηλή τιμή στη δευτερογενή αγορά, όπως το κάνει εδώ και καιρό στην περίπτωση της Ιρλανδίας.
*Ο Νίκος Βλασσόπουλος είναι πιστοποιημένος αναλυτής χρηματιστηριακών αξιών.(e-mail: nikosvlassopoulos@gmail.com).
Labels: Deutsche Bank, ελληνικές τράπεζες, οιονομική κρίση, πτώχευση
posted by nikos
10:27 AM
0 comments links to this post
Sunday, January 03, 2010
Ξαναφάνηκε η αλεπού...
Ασέβεια ολκής στην 28η Οκτωβρίου από τους ιθύνοντες αυτού του τόπου!*
Δεν πίστευα στα μάτια μου. Στα τιμώμενα πρόσωπα κατά την παρέλαση της Εθνικής μας γιορτής ήταν και ένας αξιωματικός των πεζοναυτών των Η.Π.Α.
Μα καλά ντουβάρια έχουμε για υπουργούς!
Βρε σεις την 28η Οκτωβρίου του1940 ότι κάναμε το κάναμε μόνοι μας.
Τον Οκτώβριο του 1940 οι ΗΠΑ όχι μόνο δεν ήταν φίλα προσκείμενες σε μας, αλλά ήταν ντε φάκτο εχθρός μας, καθώς συνέχιζαν με ενθουσιασμό να ενισχύουν τα καθεστώτα Μουσολίνι και Χίτλερ με τεχνολογία και πατέντες. Αυτή είναι η αλήθεια, πικρή γι΄ αυτούς που δε διαβάζουν ιστορία .
Η τεχνολογική ενίσχυση που παρείχαν είχε ως αποτέλεσμα να γιγαντωθεί η βιομηχανία της Ιταλίας και να πάρουν αέρα τα μυαλά της πολιτικής της ηγεσίας. Έτσι και αλλιώς δεν χρειάζεται παρά ένας καραγκιόζης του στιλ Μπερλουσκόνι/Μουσολίνι για να συναρπάσει τους παλαβούς ιθύνοντες της γείτονος.
Η Αμερική άλλαξε στάση πολύ αργότερα, όταν ο Χίτλερ έκανε το ιστορικό λάθος να της κηρύξει τον πόλεμο το Δεκέμβριο του 1941.
Με το θέμα ασχολήθηκα και το 2005 με σχετικό άρθρο μου στα «Χανιώτικα Νέα», όταν παρατήρησα ότι μεταξύ των τιμωμένων προσώπων βρισκόταν και ένας αξιωματικός του σώματος πεζοναυτών των ΗΠΑ. Την επόμενη χρονιά δεν επαναλήφθηκε η βεβήλωση, δεν είδα κανένα από τους τιμώμενους αξιωματικούς να φέρει το χαρακτηριστικό ensign των αμερικανών πεζοναυτών. Δεν ξέρω αν έγινε καμιά πονηριά και τον χώσανε μέσα στους τιμώμενους με πολιτικά. Όλα να τα περιμένεις από τους εκάστοτε ιθύνοντες. Δε γνωρίζω επίσης αν πέρσι και πρόπερσι υπήρξε αμερικανός μεταξύ των τιμωμένων προσώπων. Τέλος πάντων είχα πιστέψει ότι από το 2006 οι ιθύνοντες θα τηρούσαν πλέον τα προσχήματα και δε θα περιλάμβαναν μεταξύ των τιμωμένων στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου ένα εκπρόσωπο των ΗΠΑ.
Γελάστηκα! Δυστυχώς ο γραικυλισμός ζει και βασιλεύει.
Θα συμβούλευα τους κυβερνόντες να μην παίρνουν το θέμα αυτό με τόση ανεύθυνη επιπολαιότητα. Όπως είχα αναφέρει και στο άρθρο μου της 9ης Νοεμβρίου 2005, στη δεκαετία του ΄50 είχε σημειωθεί μια άλλη, αλλά πιο χοντροκομμένη, παρουσία των Αμερικανών σε εθνική μας γιορτή. Κατέβασαν στην παρέλαση ολόκληρο άγημα κρατώντας μάλιστα και την αστερόεσσα. Το χανιώτικο κοινό τους επεφύλαξε τη δέουσα υποδοχή με γιουχαΐσματα και τις μοναδικές χανιώτικες ζάρπες.
Λοιπόν κύριοι ιθύνοντες διαβάστε λίγη ιστορία, αφήστε τις κουτοπονηριές και τους γραικυλισμούς, και προπαντός δείξτε και κάποιο σεβασμό στα θύματα της Κρήτης από τους βομβαρδισμούς των Messersmidt, τις εκτελέσεις με τα Stayer, τον όλεθρο με τα τανκς της Krauss-Maffei, που όλα τους είχαν τελειοποιηθεί με αμερικάνικες πατέντες. Το θέμα είναι πολύ πιο σοβαρό από ότι νομίζετε.
Στη φωτογραφία που παραθέτω ο Αμερικανός είναι ο τέταρτος από αριστερά που κοιτάζει τα πόδια του.
*Δημοσιεύθηκε στα Χανιώτικα Νέα στις 03.11.2009
posted by nikos
6:19 PM
0 comments links to this post
Wednesday, September 09, 2009
Χρηματιστηριακή κρίση και τα "hedge funds"
Ο ρόλος του διεθνούς τραπεζικού κεφαλαίου στην παγκοσμιοποίηση της κρίσης και οι τεχνικές κερδοσκοπικών παιγνιδιών. Ολόκληρες χώρες στο έλεος των "χετζ φαντς". Υψηλά ιστάμενοι οι παράγοντες των κερδοσκοπικών παιγνιδιών αυτού του τύπου.
Πολλά ακούστηκαν το τελευταίο διάστημα για τα παιγνίδια των "χετζ φαντς" (hedge funds) μεγάλων, κυρίως αμερικανικών, οργανισμών συλλογικών επενδύσεων. Ενα είδος ιδιόμορφων αμοιβαίων κεφαλαίων, που εξειδικεύονται σε ρηξικέλευθα χρηματιστηριακά παιγνίδια με την αγοραπωλησία κυρίως προθεσμιακών χρηματιστηριακών παραγώγων. Οι κίνδυνοι που εμπεριέχονται σ' αυτά τα παιγνίδια είναι τόσο μεγάλοι, που οι νομοθεσίες των μεγάλων χρηματιστηριακών κέντρων της Νέας Υόρκης, του Λονδίνου κλπ., περιορίζουν με ασφυκτικό τρόπο τη λειτουργία τους. Αυτός είναι και ο λόγος που όλα τα μεγάλα "χετζ φαντς" είναι εγκαταστημένα σε φορολογικούς παραδείσους, όπως οι Μπαχάμες, τα νησιά της Μάγχης και η Αρούμπα. Οι κίνδυνοι που εμπεριέχονται στη λειτουργία τους, με τις απότομες μεταστροφές στη στρατηγική τους και τις γιγαντιαίες επιπτώσεις των λαθών τους, είναι δυνατόν, όπως έχει δείξει η πρόσφατη και νεότερη ιστορία, να κλονίσουν συθέμελα τις διεθνείς χρηματαγορές.
Επιχείρημα για την ύπαρξη και την ανάπτυξη της αγοράς των παραγώγων (εμπορευμάτων ή χρηματιστηριακών πραγμάτων, όπως μετοχών, ομολογιών και συναλλάγματος), που λειτουργούν νόμιμα στα μεγάλα χρηματιστηριακά κέντρα, αποτελεί το γεγονός ότι δίνουν τη δυνατότητα θωράκισης επιχειρήσεων που διαχειρίζονται μεγάλες ποσότητες εμπορευμάτων σε περίπτωση πτώσεως, ή ανόδου των τιμών σε μια μελλοντική στιγμή, ανάλογα με το αν είναι αγοραστές ή πωλητές του συγκεκριμένου εμπορεύματος. Για παράδειγμα, αν μια εταιρία έχει στις αποθήκες της βαμβάκι, ένα μέρος του οποίου θα πωληθεί ύστερα από έξι μήνες, μπορεί από τώρα να συνάψει μια προθεσμιακή πράξη έξι μηνών και έτσι να εξασφαλίσει μια συγκεκριμένη τιμή για εκείνη τη μελλοντική στιγμή. Τώρα, έστω και αν στη λήξη της σύμβασης η τρέχουσα τιμή του εμπορεύματος έχει πέσει, η επιχείρηση θα εισπράξει τη συμφωνηθείσα υψηλότερη τιμή.Αντίστροφα, η τιμή που θα πληρώσει μια εταιρία για μια πρώτη ύλη μπορεί να εξασφαλιστεί από τώρα με τη σύναψη μιας προθεσμιακής πράξης αγοράς με τιμή που θα συμφωνήσει με κάποιον που ενδιαφέρεται να πραγματοποιήσει μια πώληση στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Επιπλέον, μια τεράστια αγορά παρόμοιων παραγώγων λειτουργεί για την προστασία των μεγάλων επενδυτών από απότομες πτώσεις στις τιμές ομολόγων, μετοχών και συναλλάγματος. Πίσω από αυτό το "χρήσιμο" μηχανισμό, όμως, κρύβονται οι αδίστακτοι κερδοσκόποι, που έχουν αναγάγει τη λεγόμενη προθεσμιακή αγορά εμπορευμάτων, μετοχών, χρεογράφων και συναλλάγματος σε ένα γιγαντιαίο κερδοσκοπικό παιγνίδι, ο ημερήσιος τζίρος του οποίου ξεπερνά τα 500 δισ. δολάρια (το ΑΕΠ της χώρας μας είναι γύρω στα 130 δισ. δολάρια).Οι συγκεκριμένες εταιρίες επενδύσεων, ή αμοιβαία κεφάλαια (funds) κερδοσκοπούν με δανεικά χρήματα από τράπεζες και χρηματιστές και ελάχιστα δικά τους κεφάλαια πάνω στις κινήσεις των παραγώγων.
Ο ρόλος του διεθνούς τραπεζικού κεφαλαίου
Την κρίση που διέρχεται η διεθνής οικονομία δεν την προκάλεσαν τα συγκεκριμένα "φαντς", αλλά - όπως αναγνωρίζεται και από οργανισμούς που είναι υπό τον απόλυτο έλεγχο του διεθνούς τραπεζικού κεφαλαίου - η δραστηριότητά τους έχει άκρως αποσταθεροποιητική επίδραση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Αυτό συμβαίνει διότι αγοράζουν ή πουλάνε πλασματικές αξίες,που συνίστανται βασικά σε προβλέψεις ως προς το ποια θα είναι η μελλοντική αξία ενός χρηματιστηριακού αντικειμένου. Επειδή οι παίκτες ουσιαστικά βάζουν ένα απλό στοίχημα για την κατεύθυνση της αγοράς,οι οργανωτές του παιγνιδιού απαιτούν να καταβάλει ο παίκτης μόνο ένα μέρος του ποσού, το οποίο συνήθως ισοδυναμεί μόνο με τη χρηματική ζημιά, που - υπό τις τρέχουσες συνθήκες - θα υποστεί αν η πρόβλεψη αποδειχτεί λάθος.
Αν αλλάξουν οι συνθήκες, τότε μπορούν, αν θέλουν, άμεσα να απαιτήσουν μεγαλύτερη δέσμευση χρημάτων ή να προχωρήσουν στην άσκηση του δικαιώματος που τους έχει εκχωρήσει ο πελάτης από την αρχή, να ρευστοποιήσουν τη θέση του σε περίπτωση ελλιπούς κάλυψης. Το γεγονός ότι βάζουν ελάχιστα δικά τους κεφάλαια και οι τράπεζες είναι προθυμότατες να τους δανείσουν χρήματα, τους επιτρέπει να κάνουν αιφνιδιαστικές επιθέσεις σε νομίσματα και να προκαλούν την κατάρρευσή τους.Ενδεικτικά θα αναφέρουμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα των τελευταίων ετών:
Το 1991, είδαμε τα "funds" ενός κερδοσκόπου (του Σόρος) να κάνουν έφοδο στη λίρα Αγγλίας και να προκαλούν την υποτίμησή της.
To Μάρτη του 1998, διάφορα "funds", περιλαμβανομένης και μιας πλειάδας γύρω από τη χρηματιστηριακή εταιρία "Salomon" (όπου επιχειρησιακός επιτελάρχης είναι η κ. Μιράντα Ξαφά,οικονομικός σύμβουλος της Νέας Δημοκρατίας όταν ήταν κυβέρνηση), έκαναν έφοδο στη δραχμή σε μια δύσκολη χρονική περίοδο και προκάλεσαν την υποτίμησή της κατά 15%. Μια υποτίμηση που, όπως απέδειξε η ταχεία ανάκαμψή της στις βδομάδες που ακολούθησαν, ήταν τελείως αδικαιολόγητη.
Οι τεχνικές κερδοσκοπικών παιγνιδιών
Φυσικά, οι διάφοροι κερδοσκόποι, τύπου Σόρος, Salomon και Ξαφά, αποκόμισαν τα σχετικά κέρδη.
Στα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, που ξηλώθηκαν καίριας σημασίας ρυθμιστικοί κανόνες των χρηματαγορών και η παγκοσμιοποίηση ουσιαστικά συντελέστηκε, ο θεσμός των "χετζ φαντς" πήρε μεγάλη έκταση, καθώς και ένα ανάλογο κύρος στους κύκλους των κερδοσκόπων / χρηματιστών.Εκτός από τον γνωστό κ. Σόρος, μια σειρά ακαδημαϊκών οικονομολόγων ασχολήθηκαν εντατικά με το θέμα, δημιούργησαν τεχνικές κερδοσκοπικών παιγνιδιών, είχαν απτές επιτυχίες στην αγορά. Σε δύο μάλιστα από τους παραπάνω παράγοντες - ήταν και στη διοίκηση της "Long Term Capital Management Fund", που πρόσφατα διαλύθηκε αφού υπέστη τεράστιες ζημιές στην Ασία και τη Ρωσία - δόθηκαν και βραβεία Νόμπελ. Αυτό το τελευταίο αποκαλύπτει πολλά για το θεσμό αυτών των βραβείων.
Το γεγονός όμως δεν πρέπει να ξενίζει, όταν αναλογιστούμε ότι οι κυρίαρχοι κύκλοι στις ΗΠΑ ήταν και είναι πάντα το μεγάλο χρηματιστικό κεφάλαιο,με τα ίδια άτομα να κινούνται μεταξύ υπουργικών θώκων και προεδρικών θέσεων σε χρηματιστηριακά γραφεία. Ο σημερινός υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, κ. Ρούμπιν, για παράδειγμα είναι και ο μεγαλύτερος μέτοχος και πρώην πρόεδρος της μεγάλης τραπεζικής και χρηματιστηριακής εταιρίας "Goldman Sacks". Είναι επομένως και φυσιολογικό όλοι αυτοί οι παράγοντες να είναι προστάτες και απολογητές του συστήματος.Ολόκληρη η Αμερική ήταν ανάστατη με τα καμώματα των "hedge funds". Και όταν κατά την τελευταία σύνοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ο κ. Ρούμπιν, ως πλέον αρμόδιος επί του θέματος, ρωτήθηκε τι προτίθεται να κάνει για να περιορίσει τη δραστηριότητα των "hedge funds", απάντησε - όπως ακριβώς προστάζουν τα συμφέροντά του - δηλώνοντας λακωνικά: "Το θέμα χρήζει περαιτέρω μελέτης"! Στην ουσία, παρέπεμψε το θέμα στις ελληνικές καλένδες.
Ολόκληρες χώρες στο έλεος των "hedge funds"
Τα παίζουν όλα και με απόλυτη μυστικότητα, σε σημείο που ελάχιστα είναι γνωστά για το μέγεθος, τους όρους δανεισμού κλπ. Οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες. Οι εκτιμήσεις για το μέγεθός τους ξεκινούν από το ένα τρισ. δολάρια και φτάνουν μέχρι τα δύο τρισ. δολάρια. Μια ανεστραμμένη πυραμίδα, που βασίζεται σε μια κεφαλαιακή επιφάνεια 50 ή 100 δισ. δολαρίων. Η εφημερίδα "Financial Times" ανέφερε στην αιχμή της κρίσης, ότι πολλές φορές δανείζονταν χωρίς να βάζουν δικά τους κεφάλαια.
Εχουν δηλαδή απεριόριστες δυνατότητες κερδοσκοπικών παρεμβάσεων στις διεθνείς χρηματαγορές.Τα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι οι τράπεζες παρακαλούν να τους δανείσουν για να συμμετάσχουν και αυτές στα κέρδη.
Η κρίση στη ΝΑ Ασία
Με τα τεράστια τραπεζικά και άλλα κεφάλαια που διαθέτουν αποτελούν το φόβητρο όλων των χωρών, που για κάποιο λόγο έχουν μια δυσκολία στις εξωτερικές τους συναλλαγές. Ετσι πέρσι η κατάρρευση στη ΝΑ Ασία άρχισε με την απόφαση της Ταϊλάνδης να υποτιμήσει το μπαχτ πριν προλάβουν τα "χετζ φαντς" να φέρουν, με τα κερδοσκοπικά τους παιγνίδια, μια υποτίμηση καταστροφικών διαστάσεων. Στη συνέχεια μπήκαν τα "φαντς" στο παιγνίδι, με αποτέλεσμα δέκα μήνες αργότερα να έχουμε την καταστροφική κρίση που ακόμα πλήττει τη ΝΑ Ασία. Μια κρίση που δεν μπορούσε πλέον να περιοριστεί μόνο στο χρηματοοικονομικό τομέα, αλλά επεκτάθηκε και στον πραγματικό τομέα της οικονομίας, με περιορισμό της παραγωγής, ανεργία και αμείλικτη επίθεση στα εισοδήματα των λαϊκών στρωμάτων.
Στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης η κρίση στον οικονομικό τομέα δε χρειάστηκε τα "φαντς" για να εκδηλωθεί. Ηδη εδώ και 15 χρόνια η συντηρητική και αντιλαϊκή πολιτική ανέβασε την ανεργία σε επίπεδα από 10 μέχρι και 24% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Ταυτόχρονα στην εποχή μιας παγκοσμιοποίησης, που είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των πολυεθνικών, στο όνομα της διατήρησης της ανταγωνιστικότητας, κυβερνήσεις και εργοδότες σε Ευρώπη και Αμερική επικαλούνται τις καταστροφικές υποτιμήσεις στη ΝΑ Ασία σαν επιχείρημα για τον περιορισμό των αποδοχών, των συντάξεων και των κοινωνικών παροχών.
Υψηλά ιστάμενοι οι προστάτες των κερδοσκόπων
Τις τελευταίες βδομάδες κάπως ομαλοποιήθηκαν οι αγορές, κύρια εξαιτίας ορισμένων εξαγγελιών για τη ρύθμιση και τον περιορισμό των δραστηριοτήτων των "χετζ φαντς", που όμως η υλοποίησή τους, με δεδομένα τα αντικρουόμενα συμφέροντα και τις εγγενείς αντιφάσεις του παγκοσμιοποιημένου πλέον καπιταλιστικού συστήματος, θα είναι δύσκολο να υλοποιηθούν.Τα "χετζ φαντς" εξακολουθούν να υπάρχουν αφού εξακολουθούν να υπάρχουν οι λόγοι για την ύπαρξή τους. Προβλήματα, για παράδειγμα, έχει αυτή τη στιγμή η Βραζιλία, που για να αποτρέψει μια αναγκαία υποτίμηση - που τα "χετζ φαντς" την εκτιμούν μεταξύ 30 έως 40% - έχει μπει σε ένα απίθανο φαύλο κύκλο, όπου κρατάει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκιά της σε επίπεδα άνω του 30% για να μην έχει διαρροή συναλλάγματος.
Ομως, τα επιτόκια του κρατικού χρέους αυτής της χώρας είναι συνδεμένα με αυτά τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια, πράγμα που προξενεί μια αυτόνομη γιγάντωση του εξωτερικού χρέους, που με τη σειρά του επιδεινώνει τη διεθνή θέση της χώρας. Μια απάνθρωπη στυγνή λιτότητα επέβαλε ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος Καρντόσο, ουσιαστικά για να πληρώνει τα υψηλά επιτόκια των ιμπεριαλιστικών κέντρων.
Το Κογκρέσο των ΗΠΑ, φοβούμενο ακόμα και στάση πληρωμών από την ασφυκτική κατάσταση που περιγράψαμε, ενέκρινε τη χορήγηση 22 δισ. δολαρίων στη Βραζιλία μέσω του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ενώ οι εφτά πλέον αναπτυγμένες χώρες θα βοηθήσουν με την αναδιάρθρωση χρεών της χώρας, ύψους 40 - 50 δισ. δολαρίων.
Και όλη αυτή τη βαβούρα, τη δυστυχία και το κόστος την προκάλεσε και πάλι η ασύδοτη δράση του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου στα νέα παγκόσμια πλαίσια. Με δεδομένη την αργοπορία στην υλοποίηση αυτών των μέτρων (ανάλογα μέτρα που πάρθηκαν για το Μεξικό πριν τέσσερα χρόνια χρειάστηκε δυο χρόνια για να υλοποιηθούν στο κύριο μέρος τους), τα "χετζ φαντς", δικαιωματικά και με το νόμο, καραδοκούν για να βάλουν και πάλι τα θανατηφόρα στοιχήματά τους.
Το δημοσίευσα στο Ριζοσπάστη της 22/11/1998 με το όνομα Νίκος ΤΖΕΡΑΚΗΣ
posted by nikos
11:26 PM
0 comments links to this post
Wednesday, September 02, 2009
Σχεδιασμοί της συμμορίας των εταιριών πετρελαίου
(Δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη της 6/6/2004)
Γιατί ακριβαίνουν οι τιμές στο πετρέλαιο; Ποιοί «αγοράζουν» μελλοντικά συμβόλαια; Ορισμένες αποκαλυπτικές πλευρές για τις εξελίξεις στην αγορά καυσίμων
Τη βδομάδα που πέρασε οι τιμές του αργού πετρελαίου ξεπέρασαν τα 40 δολάρια το βαρέλι, ενώ εδώ και μήνες διατηρούνται πάνω από τα 30 δολάρια το βαρέλι. Εχει ήδη σημάνει διεθνής συναγερμός για μια επικείμενη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Οπως συμβαίνει συνήθως, οι εξηγήσεις που παρουσιάζονται στον αστικό Τύπο στην καλύτερη περίπτωση αφήνουν κενά και συνήθως καταλήγουν να συσκοτίζουν και το θέμα. Ας δούμε το θέμα αναλυτικά.
Στη ζήτηση πραγματικά έχουμε μια σχετική έξαρση, που προκαλείται από το φρενήρη ρυθμό με τον οποίο αναπτύσσεται η οικονομία της Κίνας και σε ένα βαθμό και η οικονομία των Ινδιών. Δυο λοιπόν παράγοντες εμφανέστατοι και γνωστοί ότι θα επηρέαζαν τη ζήτηση εδώ και αρκετά χρόνια. Κανονικά η αύξηση στη ζήτηση πετρελαίου που προκύπτει από την ανάπτυξη αυτών των χωρών θα έπρεπε να έχει μετριαστεί από την προγραμματισμένη πτώση στην κατανάλωση πλήρους βενζίνης στις ΗΠΑ, με την υποκατάστασή της από την «πράσινη» ή «οικολογική» βενζίνη. Πράγμα που δε συνέβη διότι αυτή την προγραμματισμένη υποκατάσταση τη μάχονται με νύχια και με δόντια οι εταιρίες πετρελαιοειδών, πάντα φυσικά με τις ευλογίες της κυβέρνησης Μπους. Ο πόλεμος των κραταιών εταιριών πετρελαίου εναντίον του Ε85, της ονομαζόμενης πράσινης βενζίνης, οφείλεται στο γεγονός ότι το νέο καύσιμο αποτελείται κυρίως από αιθανόλη (καθαρό οινόπνευμα με πρώτη ύλη το άμυλο) κατά 85% και μόνο κατά 15% από βενζίνη. Δηλαδή, είναι ένα θανάσιμο μείγμα για την προοπτική κερδοφορίας των εταιριών πετρελαιοειδών. Η χρήση όμως αυτού του εναλλκτικού καυσίμου συνεπάγεται τον κίνδυνο της εκτόξευσης της τιμής των ειδών βασικής διατροφής στα ύψη. Ως εναλλακτική πρόταση οι εταιρίες πετρελαιοειδών προωθούσαν, μέχρι που ήρθε ο Μπους στην εξουσία, αντί της αιθανόλης, την πρόσμειξη με μεθανόλη, που έχει ως πρώτη ύλη το φυσικό αέριο. Αυτή η λύση, που θα μετρίαζε τη ζημιά των πολυεθνικών και ταυτόχρονα θα διατηρούσε τον έλεγχό τους στον τομέα των καυσίμων, δεν είναι πλήρως αποδεκτή από τις οργανώσεις των οικολόγων καθώς τα κατάλοιπα της καύσης της μεθανόλης προκαλούν μόλυνση του εδάφους που δεν εξουδετερώνεται. Οταν ήρθε ο Μπους στην εξουσία παράτησαν και αυτή την πρότασή τους, καθώς το φυσικό αέριο είναι λιγότερο επικερδές για τις εταιρίες και, επιπλέον, τα αποθέματα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ουσιαστικά ανεξάντλητα. Για τη συμμορία των αμερικανικών εταιριών πετρελαίου το χρονοδιάγραμμα εισαγωγής μιας «πράσινης» βενζίνης στις ΗΠΑ έχει καταλήξει να είναι η κερκόπορτα μέσω της οποίας πάει να επιβληθεί η εφαρμογή της ξορκισμένης από την κυβέρνηση Μπους συνθήκης του Κιότο για τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Ως προς την προσφορά, τώρα, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα, ως κρατικές οντότητες, άγονται και φέρονται από τις ΗΠΑ, ή μάλλον από τις εταιρίες πετρελαιοειδών των ΗΠΑ, που είναι συνδιαχεριστές των πετρελαίων τους. Ενα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι τα στοιχεία που αναφέρονται σε δυνατότητες διύλισης και σε αποθέματα μεταβάλλονται πολλές φορές με απλές ανακοινώσεις και όχι τόσο με τα ιστορικά στοιχεία επενδύσεων και τα αποτελέσματα των γεωλογικών ερευνών. Βλέπε, για παράδειγμα, την πρόσφατη απρόκλητη αναθεώρηση προς τα κάτω των εκτιμήσεων των κοιτασμάτων που έχει η Shell. Ο OPEC, λοιπόν, στον οποίο εκπροσωπούνται κυρίως χώρες με καθεστώτα που είναι μαριονέτες των ΗΠΑ, δηλώνει κάθε τόσο ότι οι δυνατότητες αύξησης της παραγωγής του είναι μικρές. Ταυτόχρονα, στις ΗΠΑ οι εταιρίες πετρελαιοειδών δηλώνουν ότι δεν περίμεναν μια ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας των ΗΠΑ και ότι αντιμετώπισαν δυσκολίες στην αύξηση της παραγωγής του νέου «πράσινου» καυσίμου. Προφάσεις εν αμαρτίαις, φυσικά, στις οποίες βοήθησαν και κάτι ανεξήγητες, εντυπωσιακές πυρκαγιές σε γιγαντιαίες μονάδες διύλισης πότε στο Τέξας και πότε στη Λουιζιάνα.
Αυτά ως προς την πραγματική κατάσταση στην προσφορά και στη ζήτηση. Το πετρέλαιο όμως εδώ και 22 χρόνια είναι και αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων, με την τιμή του να έχει καταστεί άκρως ευαίσθητη στις πολιτικές εξελίξεις που επικρατούν στις χώρες παραγωγής. Οι ανώμαλες καταστάσεις προκαλούν αυξήσεις στις τιμές, από τις οποίες ωφελούνται κυρίως οι εταιρίες πετρελαιοειδών, ενώ το όφελος της χώρας παραγωγής περιορίζεται πάντα σε ένα μικρό κλάσμα της τιμής του αργού. Το κυρίαρχο θέμα αυτή τη στιγμή είναι η κατοχή του Ιράκ από τις ΗΠΑ. Είναι μια καλά σχεδιασμένη αναστάτωση που η συμμορία των εταιριών πετρελαίου και τραπεζών (με επικεφαλής το συγκρότημα Ροκφέλερ, που ελέγχει τις δυο μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ, City Bank και Chase, καθώς και τα μεγαθήρια πετρελαίου Exxon και Texaco) ελπίζει να διατηρήσει για αρκετά χρόνια και να κρατήσει τις τιμές του αργού στα σημερινά υψηλά επίπεδα. Η γενική αναστάτωση εξάλλου που φέρνει η υποδαύλιση της υστερίας της τρομοκρατίας διευκολύνει και τα σχέδια για την αναστολή, ή και την ακύρωση της εφαρμογής της συνθήκης του Κιότο, τουλάχιστον στις ΗΠΑ. Αν η κλιμακούμενη κατακραυγή φέρει μια κάποια αναδίπλωση από τις ΗΠΑ στο θέμα του Ιράκ, υπάρχουν και άλλα σχέδια για ταραχές και επεμβάσεις τόσο στη Μέση Ανατολή, όσο και στη Βενεζουέλα.
Το τελευταίο διάστημα όμως έχουμε και έναν πρόσθετο παράγοντα στη διαμόρφωση της τιμής του αργού στην αγορά εμπορευμάτων. Επειδή η επίθεση στο εισόδημα των εργαζομένων στις ΗΠΑ είχε αρχίσει να απειλεί το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, οι εκεί ιθύνοντες κατέφυγαν σε μια ταχύτατη μείωση των επιτοκίων για να αποτρέψουν μια επαπειλούμενη οικονομική κρίση. Το εγχείρημα πέτυχε, με μια πρωτοφανή όμως εκτίναξη στη χρέωση των νοικοκυριών. Η κατανάλωση διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης και της κατανάλωσης των καυσίμων. Η αναστάτωση στη Μέση Ανατολή και η διατήρηση της ζήτησης σε υψηλά επίπεδα έφεραν μια άνοδο στην τιμή του αργού και την πεποίθηση ότι οι τιμές θα διατηρηθούν υψηλά, για ένα μακρύ χρονικό διάστημα. Μην ξεχνάμε ότι σύμφωνα με τις δηλώσεις του Μπους ο τρομοπόλεμος θα κρατήσει πολλά χρόνια. Αυτή η πεποίθηση έχει κινήσει το ενδιαφέρον των γιγαντιαίων αμοιβαίων κεφαλαίων και εταιριών επενδύσεων χαρτοφυλακίου, στις ΗΠΑ κυρίως, που εξαιτίας της πτώσης των επιτοκίων βγαίνουν από τα ομόλογα και έχουν αρχίσει, μαζικά πλέον, να αγοράζουν συμβόλαια στην προθεσμιακή αγορά πετρελαίου. Αυτό το κυνήγι συνέβαλε σημαντικά στην περαιτέρω άνοδο των τιμών στα υψηλά επίπεδα των τελευταίων μηνών. Κατά δε ορισμένους δεν έχουμε ακόμα δει το τέλος διότι τα χρήματα που προορίζονται για την αγορά πετρελαίου είναι τεράστια και μέχρι τώρα μόνο ένα κλάσμα τους έχει τοποθετηθεί σε προθεσμιακά συμβόλαια πετρελαίου. Οψόμεθα. Κάποιος θα κληθεί σε λίγο να πληρώσει τη νύφη και σίγουρα δε θα είναι οι εταιρίες πετρελαιοειδών, ούτε οι τράπεζες του συγκροτήματος Ροκφέλερ. Αυτοί θα έχουν βγει εγκαίρως πριν καταρρεύσει το οικοδόμημα. Τελειώνοντας, μην εκπλαγείτε αν ακούσετε και για ορισμένες ελληνικές ιδιωτικές τράπεζες, με ιστορικό παρακινδυνευμένων τοποθετήσεων, να σεμνύνονται ότι και αυτές είναι ...«IN» με τοποθετήσεις σε πετρέλαια, μέχρι το πετρέλαιο να τους κάψει τη γούνα.
Η πετρελαϊκή πολιτική των ΗΠΑ είναι ένα μέρος της συνολικής πολιτικής των μεγάλων επιχειρηματικών συγκροτημάτων. Σ' αυτή τη φάση έστω και αν βγει Πρόεδρος των ΗΠΑ ο Κέρι, δε θα αλλάξουν πολλά ως προς την εξωτερική πολιτική στο Ιράκ. Φυσικά, άλλα είναι τα σχέδια των μονοπωλίων και αλλού καταλήγει η ιστορία. Η απληστία όμως της αμερικανικής ολιγαρχίας έχει δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα και μέσα στις ΗΠΑ, που πολύ δύσκολα θα εκτονωθεί. Εχουμε μια κατάσταση συνεχούς συμπίεσης των μισθών και ταυτόχρονης αύξησης των πληρωμών των δόσεων από την πλευρά των εργαζομένων για την εξυπηρέτηση μιας επίσης συνεχώς διογκούμενης καταναλωτικής πίστης. Οι μειώσεις στη φορολογία των ανώτερων εισοδηματικών τάξεων σε συνδυασμό με τις αστρονομικές δαπάνες για την εισβολή και κατοχή του Ιράκ έχουν τινάξει τον προϋπολογισμό στον αέρα και περιορίζουν τις δυνατότητες δημοσιονομικής παρέμβασης για αντιμετώπιση προβλημάτων απασχόλησης και κοινωνικής πολιτικής. Για τους υπερχρεωμένους εργαζόμενους στις ΗΠΑ η σχεδιαζόμενη αύξηση των επιτοκίων, που συζητείται αυτές τις μέρες και για την οποία προφανώς πιέζουν οι τράπεζες των ΗΠΑ, θα χειροτερέψει την κατάστασή τους.
ΤουΝίκου ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ
**Ο Νίκος Βλασσόπουλος είναι οικονομολόγος και πιστοποιημένος χρηματιστηριακός αναλυτής
posted by nikos
6:24 PM
0 comments links to this post
Στόχοι του αμερικάνικου καρτέλ πετρελαίου
(Δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη της 23/06/2002)
Οι πολυεθνικές προσπαθούν , με τη βοήθεια των εκάστοτε κυβερνήσεων των ΗΠΑ, να διατηρήσουν τις τιμές πετρελαίου σε υψηλά επίπεδα, με στόχο την αποκόμιση γρήγορων και υψηλών κερδών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την παγκόσμια οικονομία (ύφεση, πληθωρισμός κλπ)
Η σημασία του πετρελαίου και ιδιαίτερα της τιμής του για την ανάπτυξη και την ομαλή λειτουργία των οικονομιών της παγκόσμιας αγοράς είναι σημαντικά μεγαλύτερη από ό,τι συνήθως γίνεται αντιληπτό. Σε έκθεσή του προς το Κογκρέσο ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ, αλλά και κρατικοί φορείς αποδίδουν την επιβράδυνση της αμερικανικής οικονομίας κατά το προηγούμενο έτος, στην τεράστια διαρροή πόρων που προκάλεσε η άνοδος της τιμής του αργού, από τα χαμηλά επίπεδα των 10-12 δολαρίων το βαρέλι το 1999, σε μια μέση τιμή 21 δολαρίων το 2000 και στην παραμονή του σε ένα μέσο επίπεδο 24 δολαρίων το 2001. Ανάλογες εκτιμήσεις έχουμε και από τους επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, επισήμων βιομηχανικών χωρών της Ασίας και στην Ελλάδα από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας.
Η σημασία του πετρελαίου για τον τιμάριθμο και τη διαρροή πόρων φαίνεται από το ότι οι δαπάνες για πετρέλαιο και τα σχετιζόμενα μ' αυτό προϊόντα φτάνει στις ΗΠΑ, όπως και στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ) στο 10% της συνολικής ιδιωτικής δαπάνης. Η κεντρική σημασία του πετρελαίου φαίνεται και στις μακροπρόθεσμες συσχετίσεις των τιμών του πετρελαίου με τον τιμάριθμο στις αναπτυγμένες χώρες περιλαμβανομένης και της χώρας μας, καθώς και η κατά καιρούς χρόνια ύφεση των οικονομιών σαν αποτέλεσμα των υψηλών τιμών πετρελαίου. Τρανό παράδειγμα είναι η περίοδος του στασιμοπληθωρισμού της δεκαετίας 1972 - 1982, που προκλήθηκε από την αγωνιώδη προσπάθεια των πολυεθνικών του πετρελαίου να ανεβάσουν και να μονιμοποιήσουν τις τιμές του αργού σε υψηλότερα επίπεδα. Στη Χώρα μας εκείνη την εποχή είχαμε δυο κύματα προβληματικών εταιριών και μια χωρίς προηγούμενο επίθεση στο λαϊκό εισόδημα, όλα για να πληρωθεί ο λογαριασμός πετρελαίου.
Ποιος και γιατί ανεβάζει τις τιμές του πετρελαίου;
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί οι ίδιες οι ΗΠΑ με την πολιτική τους ανέβασαν και κρατούν τις τιμές σε ψηλά επίπεδα. Η απάντηση βρίσκεται ουσιαστικά στο γεγονός ότι μια δράκα πολυεθνικών, με επικεφαλής το συγκρότημα Ροκφέλερ (EXXON, «Mobil», Texaco) ελέγχει τη διεθνή αγορά πετρελαίου και φροντίζει για τη δημιουργία συνθηκών που εξυπηρετούν τους στόχους της. Οι εκάστοτε αμερικανικές κυβερνήσεις ανέκαθεν ενεργούν ως συντονιστές των γεωπολιτικών συμφερόντων των γιγαντιαίων επιχειρηματικών συγκροτημάτων. Ανάμεσα σ' αυτά τα συγκροτήματα, συναντάμε και πάλι την οικογένεια Ροκφέλερ να ελέγχει και τις δυο από τις τρεις μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ (Citibank και JP Morgan Chase).
Προφανής είναι η, σε ένα βαθμό, αντιπαλότητα των συμφερόντων αυτών των δυο ομίλων, καθώς ο τραπεζικός ευνοείται κυρίως από μια ομαλή και δυναμική ανάπτυξη των ΗΠΑ, ενώ αντίθετα ο πετρελαϊκός όμιλος ευνοείται από τις υψηλές τιμές πετρελαίου, που όπως επισημάναμε παραπάνω μπορούν να προκαλέσουν μια εξαντλητική αφαίμαξη και στις ίδιες τις ΗΠΑ. Λέμε σε ένα βαθμό, διότι τα κέρδη που μπορεί να αποφέρει μια άνοδος της τιμής του πετρελαίου από την αφαίρεση αξιών από όλο τον αναπτυγμένο κόσμο, είναι συνήθως πολλαπλάσια των απωλειών που μπορεί να έχουν οι επιχειρήσεις Ροκφέλερ από τις τραπεζικές δραστηριότητες στις ΗΠΑ. Τα κέρδη εξάλλου των εταιριών πετρελαιοειδών από τις αυξήσεις στις τιμές πετρελαίου είναι τεράστια. Ενδεικτικά αναφέρουμε, ότι από μια συνολική τιμή 20 δολαρίων για κάθε βαρέλι πετρελαίου, είναι ζήτημα αν τα 7 δολάρια πηγαίνουν στην πετρελαιοπαραγωγό χώρα. Επιπλέον τα κέρδη προκύπτουν με μια σχετικά απλή διαδικασία, σε σύγκριση με τη δαιδαλώδη διαδικασία και τις κοινωνικές προεκτάσεις που συνεπάγονται οι τραπεζικές εργασίες.
Οι πολυεθνικές του πετρελαίου γνωρίζοντας τον κίνδυνο πρόκλησης μιας παρατεταμένης παγκόσμιας ύφεσης, από τις υψηλές τιμές πετρελαίου, η οποία θα έπληττε και τα δικά τους συμφέροντα (μέσω της μείωσης της κατανάλωσης), συντονίζουν τις πιέσεις τους στις κυβερνήσεις για μια μείωση των φόρων που επιβάλλονται στα καύσιμα, ούτως ώστε να απορροφηθούν με ευχέρεια οι υψηλές τιμές. Σχετικές πιέσεις για μείωση αυτών των έμμεσων φόρων είχαμε και εδώ στην Ελλάδα από τον πρώην πρόεδρο του ελληνικού παραρτήματος της «Shell». Επιπλέον οι πιέσεις που ασκούνται για τη μείωση των επιτοκίων για την αντιμετώπιση της οικονομικής στασιμότητας, ακόμα και όταν υπάρχει πληθωρισμός, δεν είναι άσχετες με την προσπάθεια διεύρυνσης των δυνατοτήτων των πολυεθνικών του πετρελαίου να ανεβάσουν και να διατηρήσουν τις τιμές των καυσίμων σε υψηλά επίπεδα. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελούν οι άκαρπες πιέσεις που ασκήθηκαν από κύκλους των ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στη διάρκεια του 2001, για μια δραστικότερη μείωση των επιτοκίων για να αντιμετωπιστεί μια ύφεση που, κατά κοινή αποδοχή, την είχαν προκαλέσει οι υψηλές τιμές του αργού. Αυτές οι υψηλές τιμές όμως ήταν υπεύθυνες και για τον πληθωρισμό.
Συνοπτικά, όπως διαφαίνεται από τις διεθνείς αναστατώσεις των τελευταίων τριάντα ετών, μακροπρόθεσμος στόχος των εταιριών πετρελαίου ήταν και είναι η σταδιακή κλιμάκωση της τιμής του αργού. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται είτε με την παγίωση του ελέγχου στη χώρα παραγωγής, είτε με επεμβάσεις φθοράς των ημιανεξάρτητων χωρών παραγωγής. Ετσι στη δεκαετία του '70, με τις αναστατώσεις που προκάλεσαν στη Μέση Ανατολή, μέσω υπάκουων ισραηλινών κυβερνήσεων, οι εταιρίες πετρελαιοειδών κατόρθωσαν να εκτινάξουν την τιμή του αργού, από τα 2-4 δολάρια που ήταν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας, σε επίπεδα άνω των 10 δολαρίων. Για τη συγκράτηση των τιμών πάνω από αυτό το επίπεδο ακολούθησε μια θύελλα επεμβάσεων στη Μέση Ανατολή, που μεταξύ άλλων περιλάμβανε τη σφαγή στη Σάμπρα και Σατίλα. Προς χάριν της παγίωσης των ψηλών τιμών οι αναπτυγμένες οικονομίες καθηλώθηκαν για μια δεκαετία με το χωρίς προηγούμενο φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού.
Στη δεκαετία του 1970 όμως προέκυψαν και παρενέργειες, που σε ένα βαθμό ήταν αναμενόμενες, και ορισμένες που δεν είναι σαφές αν ήταν παρενέργειες... Εκτιμάται ότι η πτώση της χούντας στην Ελλάδα, συντομεύτηκε από την πληθωριστική έκρηξη της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης του 1973, και ήταν, σε ένα βαθμό, μια απροσδόκητη παρενέργεια. Ομως κατά τη διάρκεια της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης, η πτώση του Σάχη, που έφερε στην εξουσία ένα θεοκρατικό καθεστώς, τελικά εξυπηρέτησε τέλεια τα μακροπρόθεσμα σχέδια των εταιριών πετρελαίου. Κι αυτό γιατί ο οκτάχρονος πόλεμος μεταξύ Ιράν και Ιράκ (1980-1988) που ακολούθησε, διατήρησε τις τιμές πετρελαίου σε ψηλά επίπεδα.
Σ' όλη αυτή την περίοδο και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 το κύριο αντίπαλο δέος στην ολοκλήρωση των σχεδίων των πολυεθνικών του πετρελαίου ήταν η Σοβιετική Ενωση. Η κατάλυσή της επέτρεψε και τον πόλεμο Ιράκ - Κουβέιτ του 1990 που με σατανική μαεστρία προβόκαραν οι ΗΠΑ, με σκοπό την -αναγκαία για τα συμφέροντα των πολυεθνικών- ολοσχερή καταστροφή των πετρελαιοπηγών του Ιράκ από τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους. Η απάλειψη της Σοβιετικής Ενωσης δημιούργησε νέες δυνατότητες για τις πολυεθνικές, στον ήδη ελεγχόμενο από αυτές χώρο, όπως είναι η σημερινή ληστρική και ασύδοτη εξόρυξη πετρελαίου στην Αγγόλα και στη Νιγηρία.
Για τις πολυεθνικές όμως παρέμεναν άλυτα δυο προβλήματα, εκ των οποίων το ένα ήταν η απόκτηση κάποιας πρόσβασης στα ρώσικα πετρέλαια. Αυτό το κατόρθωσαν με μια δόλια πρακτική, η οποία αποκαλύπτει και το γεγονός ότι ελέγχουν πλήρως τον Οργανισμό Χωρών Εξαγωγέων Πετρελαίου (OPEC). Το 1997 ο OPEC στη σύνοδο της Τζακάρτας αποφάσισε να πλήξει τη Ρωσία, αυξάνοντας την παραγωγή των μελών του και μειώνοντας την τιμή σε χαμηλά επίπεδα. Ηξεραν ότι λόγω παλαιότητας οι ρωσικές πετρελαιοπηγές είχαν υψηλό κόστος λειτουργίας. Η πολιτική αυτή απέδωσε. Μέσα σε ένα δωδεκάμηνο η Ρωσία δεν ήταν πλέον σε θέση να εξυπηρετήσει το χρέος της. Θύματα, μεταξύ άλλων, ήταν και οι μεγαλύτερες γερμανικές τράπεζες, αλλά και μια μεγάλη ελληνική, που λόγω ανικανότητας να ερμηνεύσουν την απόφαση της Τζακάρτας είχαν αγοράσει ρωσικά ομόλογα. Ακολούθησε το άνοιγμα των πηλών στις πολυεθνικές για δικαιώματα εξόρυξης στην περιοχή της Κασπίας, αλλά και της Καμτσιάτκας.
Το δεύτερο και μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι πολυεθνικές του πετρελαίου είναι η ρύπανση του περιβάλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο από ορυκτά καύσιμα και φυσικά το πετρέλαιο που, σαν βασικό καύσιμο για την κίνηση, αποτελεί την κύρια πηγή ρύπανσης. Στα τέλη του 1997 υπογράφηκε από μέλη του ΟΗΕ, με την κραυγαλέα αποχή των ΗΠΑ, το πρωτόκολλο του Κιότο. Οι χώρες που υπογράφουν το πρωτόκολλο του Κιότο, δεσμεύονται μέχρι το 2008-2012 να μεριμνήσουν για τον περιορισμό της εκπομπής ρύπων σε επίπεδα που να είναι μειωμένα κατά 5% από τα επίπεδα που καταγράφηκαν το 1990. Για τις εταιρίες πετρελαιοειδών η υλοποίηση αυτής της απόφασης έχει εκτιμηθεί ότι θα μειώσει τα μέσα έσοδά τους κατά 25%. Αντιμέτωπες με μια τέτοια απειλή οι πολυεθνικές των ΗΠΑ συνασπίστηκαν για την ανάδειξη μιας κυβέρνησης που θα ελέγχεται από στελέχη και μεγαλοπαράγοντες του δικού τους χώρου, του πετρελαίου.
Το καρτέλ πέτυχε και ανεπιφυλακτη πολιτική στήριξη με τις επεισοδιακές εκλογές του 2000, όπου αναδείχτηκε πρόεδρος ο Τζορτζ Μπους, που επέλεξε ως αντιπρόεδρο τον Ντικ Τσένι και σύμβουλο επί της εθνικής ασφάλειας την Κοντολίζα Ράις - όλοι τους στενά συνδεμένοι με το καρτέλ των πετρελαίων. Πρώτο μέλημα της νέας κυβέρνησης ήταν η χάραξη μιας νέας ενεργειακής πολιτικής. Το έκαναν, ύστερα όμως από μια διαβλητή διαβούλευση (εκκρεμεί σχετική δικαστική δίωξη) στελεχών της κυβέρνησης Μπους με παράγοντες των πολυεθνικών του πετρελαίου. Βασικό στοιχείο της νέας πολιτικής είναι ότι οι ΗΠΑ σε καμία περίπτωση δε θα εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα στο Κιότο, παρά το γεγονός ότι σε κατά κεφαλή αναλογία η χώρα τους κατέχει την πρώτη θέση στις εκπομπές ρύπων της ατμόσφαιρας.
Το θέμα όμως του περιβάλλοντος δε «θάβεται» τόσο εύκολα. Ηδη οι ρεπουμπλικάνοι δυσκολεύονται να περάσουν νομοσχέδια που αφορούν στην εξόρυξη πετρελαίου στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, παρά τη δημοτικότητα που του έφερε το χτύπημα της 11ης Σεπτέμβρη, η επανεκλογή Μπους δεν μπορεί ποτέ να είναι σίγουρη. Γι' αυτό και η κυβέρνηση Μπους προσπαθεί να πετύχει το ταχύτερο δυνατόν τον κύριο στόχο που της έχει ανατεθεί, τη σταθεροποίηση των τιμών του αργού σε επίπεδα άνω των 25 δολαρίων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι:
Τον περασμένο Δεκέμβρη μια ολόκληρη αμερικανική στρατιά (US 3rd Army) μετέφερε την έδρα της από το Τέξας στο Κουβέιτ, πράγμα που δεν είχε γίνει στην επίθεση κατά του Ιράκ το 1990-1991.
Οταν απέτυχε η προσπάθεια εξεύρεσης έστω και ενός συμμάχου στον ισλαμικό κόσμο για μια νέα επίθεση στο Ιράκ για την επανάληψη της ολοσχερούς καταστροφής των πετρελαιοπηγών του, αμέσως στράφηκαν προς τον προβοκατόρικο μηχανισμό του Αριέλ Σαρόν. Ενα πρόθυμο συνεργάτη των ΗΠΑ, που αδιαφορώντας για τα πραγματικά συμφέροντα του ισραηλινού λαού, ουσιαστικά προβοκάρει ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, ούτως ώστε να δώσει κάποιο πρόσχημα στις ΗΠΑ για να καταστρέψουν κατά προτίμηση το Ιράκ, ή κάποια άλλη πετρελαιοπαραγωγό χώρα της περιοχής.
Οι ευχές και οι ήπιες νουθεσίες του Μπους για τερματισμό της κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών από τα ισραηλινά στρατεύματα και η προσωπική επέμβαση του Πάουελ, μέσω ενός δρομολογίου (καμήλας!;) που άρχισε από το μακρινό Μαρόκο και κατέληξε στο πουθενά, πιστοποιούν την πρόθεση διατήρησης και ενίσχυσης της έντασης. Μην ξεχνάμε ότι και ένας απλός τερματισμός των επιθέσεων από τον Αριέλ Σαρόν ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα από εξαρτημένα καθεστώτα, όπως αυτό της Σαουδικής Αραβίας, για να αλλάξουν στάση ως προς το θέμα της επίθεσης στο Ιράκ.
Στην υπόθεση Ιράκ υπάρχει και ένα σοβαρό στοιχείο αντιπαράθεσης συμφερόντων μεταξύ των ΗΠΑ και εταιριών πετρελαίου της Γαλλίας, της Ρωσίας, της Κίνας, της Ιαπωνίας και των Ινδιών, οι οποίες έχουν συνάψει συμφωνίες με το Ιράκ για την ανάπτυξη πετρελαιοπηγών. Μια πτώση του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεϊν θα σήμαινε και ακύρωση αυτών των συμφωνιών και την ανάδειξη των αμερικανικών πολυεθνικών σε κυρίαρχους
Υπό αυτές τις συνθήκες οι αποσταθεροποιητικές ενέργειες των ΗΠΑ κατά το επόμενο διάστημα θα εξακολουθήσουν να επιφέρουν τουλάχιστον αναστατώσεις στην αγορά πετρελαίου, με αρνητικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία. Μια σειρά λόγοι όμως ενδέχεται να αποτελέσουν εμπόδια στην επίτευξη του στόχου της μόνιμης διατήρησης της τιμής πετρελαίου πάνω από τα 25 δολάρια. Το τελευταίο διάστημα δημιουργούνται οι συνθήκες για την πτώση του σε επίπεδα κάτω των 20 δολαρίων.
Ο ανερχόμενος κύριος ανασχετικός παράγοντας είναι τα ρώσικα πετρέλαια, που αναπτύσσονται με ταχύτατους ρυθμούς τα τελευταία δυο χρόνια, με τεχνολογία αιχμής που παρέχουν αμερικανικές εταιρίες. Στους τελευταίους εννιά μήνες οι ρωσικές εταιρίες αρνούνται επίμονα να συμμορφωθούν με τις δεσμεύσεις της κυβέρνησής τους για περιορισμό της παραγωγής πετρελαίου, προκειμένου να διατηρηθούν οι τιμές σε υψηλά επίπεδα. Στο επόμενο διάστημα δεν αποκλείεται να δούμε προσπάθειες εξαγορών από το αμερικανικό καρτέλ. Ακόμη όμως κι αν γίνουν τέτοιες εξαγορές, υπό τις συνθήκες υπό τις οποίες λειτουργεί σήμερα η Ρωσία, δεν είναι σίγουρο ότι θα αποδώσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα του ελέγχου του τεράστιου πετρελαϊκού δυναμικού της χώρας.
Ο ρωσικός προϋπολογισμός του τρέχοντος έτους έχει καταρτιστεί με την υπόθεση ότι η τιμή του πετρελαίου στη διάρκεια του έτους θα κυμανθεί σε μέσα επίπεδα 18-22 δολάρια το βαρέλι. Επίσης οι τρέχουσες εκτιμήσεις είναι ότι με την αναβάθμιση των εγκαταστάσεών τους οι ρωσικές εταιρίες κερδίζουν ακόμα και όταν πωλούν το πετρέλαιο με 11 δολάρια το βαρέλι. Καίριας σημασίας ανασχετικός παράγοντας για τα σχέδια του καρτέλ είναι και ένα ενδεχόμενο μπούμερανγκ στην κυβέρνηση Μπους από την 11η Σεπτέμβρη, σε περίπτωση που φουντώσει η κατακραυγή για ενδεχόμενη ακούσια ή και εκούσια συνδρομή στο έργο των τρομοκρατών, εκ μέρους της κυβέρνησης. Το καρτέλ πετρελαίου έχει αυτά τα στοιχεία υπόψη του και έστω και αν δεν πετύχουν το στρατηγικό στόχο της διατήρησης των τιμών πάνω από τα 25 δολάρια, τουλάχιστον θα διατηρήσουν τα κέρδη τους στα ανώτατα επίπεδα που τους επιτρέπουν οι τιμές των 20 με 25 δολαρίων. Στο μεταξύ θα έχουν σκοτωθεί μερικές χιλιάδες Παλαιστίνιοι, Ιρακινοί και άλλοι δήθεν τρομοκράτες.
Του Νίκου ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ
**Ο Ν. Βλασσόπουλος,είναι οικονομολόγος και πιστοποιημένος αναλυτής Χρηματιστηρίου
posted by nikos
5:59 PM
0 comments links to this post
Wednesday 11 August 2010
Tuesday 10 August 2010
Και όμως υπήρξε σοβαρή προειδοποίηση για την κρίση*
The 1988 collapse of the U.S. mortgage market was an early warning of where the unbridled liberalization would lead us to.
Και όμως υπήρξε σοβαρή προειδοποίηση για την κρίση*
Γράφει ο Νίκος Βλασσόπουλος**
Πριν από είκοσι χρόνια στις ΗΠΑ σημειώθηκε μια μικροκαταστροφή. Ήταν μια πρώτη σοβαρή προειδοποίηση για το που μπορεί να οδηγήσει η φιλελευθεροποίηση και η κατάργηση των ελέγχων στο λεγόμενο καπιταλιστικό σύστημα, ή κατά το εξωραϊστικότερο, του ελεύθερου ανταγωνισμού Το 1988 είχαμε μια παραλίγο κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος όπου το κράτος (δηλαδή οι φορολογούμενοι) φορτώθηκε τις ζημιές των τραπεζών από δάνεια που δεν εξυπηρετούντο. Η ζημιά ήταν σχετικά μικρή διότι τότε με βάση τις ισχύουσες διατάξεις υπήρχαν όρια στην αναχρηματοδότηση των τραπεζών από την ελεύθερη αγορά με τίτλους τραπεζών που αντιπροσώπευαν ενυπόθηκα δάνεια που είχαν δώσει οι τράπεζες. Παρά ταύτα και τότε η αντιμετώπιση της κρίσης πήρε πάνω από τέσσερα χρόνια Όμως δέκα χρόνια αργότερα η κατάσταση άλλαξε καθώς απαλείφθηκαν οι περιορισμοί για αναχρηματοδότηση των τραπεζών από την ελεύθερη αγορά με τέτοιου είδους τίτλους. Και αυτή ήταν η βασική αιτία της ολοκληρωτικής κατάρρευσης που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Η κατάρρευση τώρα δεν περιορίζεται στις ΗΠΑ, αλλά πιάνει την υφήλιο.
Με το να απαλειφθούν οι ισχύοντες περιορισμοί στην αναχρηματοδότηση των τραπεζών μπήκαν πλέον χοντρά στο παιγνίδι οι γιγαντιαίες επενδυτικές τράπεζες (Lehman Bros. J.P.Morgan, Bear Sterns, Merryl Lynch). Είναι αυτές που κατέρρευσαν τελικά φέτος υπό το αβάστακτο βάρος των τερατουργημάτων τους. Σημειωτέον ότι αυτοί οι ερίτιμοι οίκοι πρωτοστάτησαν στην κατάργηση των κανόνων ελέγχου και της εποπτείας γενικά στις δοσοληψίες τους. Το τι συνέβη είναι σχετικά απλό. Με την απάλειψη του ορίου αναχρηματοδότησης ουσιαστικά οι τράπεζες μπορούσαν πλέον να αναχρηματοδοτούνται χωρίς κανένα όριο και αυτό περίπου έκαναν. Οι τράπεζες χορηγούσαν δάνεια και κυρίως στεγαστικά δάνεια. Κατόπιν ουσιαστικά ξεφορτώνονταν αυτά τα δάνεια τιτλοποιόντας τα και πουλώντας τα στις επενδυτικές τράπεζες. Οι οποίες με τη σειρά τους τα πωλούσαν σε ακόμα πιο σύνθετες μορφές σε πελάτες τους διεθνώς. Με το νέο χρήμα που έπαιρνε η αρχική τράπεζα από την επενδυτική τράπεζα έδιναν και άλλα στεγαστικά δάνεια τα οποία και πάλι πουλούσαν στις επενδυτικές τράπεζες. Κυκλοφορεί η εκτίμηση ότι τα δάνεια που δόθηκαν με αυτή τη διαδικασία ενδέχεται να είναι 15 φορές μεγαλύτερα από τις καταθέσεις που είχαν αυτές οι τράπεζες πριν επιτραπεί η αναχρηματοδότηση μέσω της τιτλοποίησης χωρίς όρια.
Λογικό ήταν σε σχετικά σύντομο διάστημα να καλυφθούν οι στεγαστικές ανάγκες των αξιόπιστων πελατών και οι τράπεζες να στραφούν, λόγω απληστίας, και προς αυτούς που λόγω της χρόνιας συρρίκνωσης του πραγματικού τους εισοδήματος δεν ήταν σε θέση να εξυπηρετήσουν οποιοδήποτε δάνειο. Για αρκετά χρόνια, με τη συμπαιγνία ορκωτών λογιστών και την ανοχή των ελεγκτικών αρχών, οι ισολογισμοί των αμερικάνικων τραπεζών ήταν τελείως πλασματικοί. Με τεχνάσματα δημιουργικής λογιστικής έκρυβαν τις ζημιές και έδειχναν εντυπωσιακές αυξήσεις στην κερδοφορία τους. Έτσι δικαιολογούσαν και τα αστρονομικά μπόνους που έπαιρναν πρόεδροι και διευθύνοντες σύμβουλοι.
Η απάτη όμως δεν μπορούσε να κρατήσει έπ’ άπειρον. Κάποια στιγμή πέρυσι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια άρχισαν να διογκώνονται με ταχύ ρυθμό, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα επιδεινούμενο πρόβλημα ρευστότητας. Οι επενδυτικές τράπεζες και οι πελάτες τους δεν εισέπρατταν τα τοκοχρεολύσια που αντιστοιχούσαν στα τιτλοποιημένα δάνεια που είχαν αγοράσει. και έτσι δεν μπορούσαν πλέον να πληρώσουν τους τόκους των δανείων με τα οποία είχαν χρηματοδοτήσει τα στεγαστικά δάνεια που είχαν χορηγήσει. Η εξυπηρέτηση των δανείων στο σύνολό της πήγαινε από το κακό στο χειρότερο με αποτέλεσμα να πέφτει με ταχύ ρυθμό η αξία των κυκλοφορούντων τίτλων. Εν τω μεταξύ τα τιτλοποιημένα δάνεια που είχαν πουλήσει οι τράπεζες αντιπροσώπευαν ένα μίγμα από τίτλους δανείων εξυπηρετούμενων αλλά και μη εξυπηρετούμενων ενυπόθηκων δανείων, με τους τελικούς αγοραστές να μαθαίνουν πολύ αργά ότι ο τίτλος που αγόρασαν περιέχει και μια δόση «τοξικών». Έτσι κλονίστηκε η εμπιστοσύνη όχι μόνο του κοινού προς τις τράπεζες, αλλά και η εμπιστοσύνη μεταξύ των τραπεζών.
Τώρα όσο πιο στενές ήταν οι χρηματοοικονομικές σχέσεις μιας χώρας με τις Η.Π.Α. τόσο χειρότερα επλήγη το τραπεζικό της σύστημα. Στις ΗΠΑ είχαμε την κατάρρευση των μεγαλύτερων επενδυτικών τραπεζών, του μεγαλύτερου ασφαλιστικού οργανισμού και δυο γιγάντων της χρηματοδότησης των στεγαστικών δανείων. Το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε κυρίως με κρατικοποιήσεις. Ταυτόχρονα όμως είχαμε την πλήρη κατάρρευση του Βρετανικού τραπεζικού συστήματος, με την κυβέρνηση να αναγκάζεται να κρατικοποιήσει σχεδόν όλες τις μεγάλες τράπεζες. Κατάρρευση του συστήματος είχαμε στην Ιρλανδία. Σημαντικό κλονισμό είχαμε στο Βέλγιο, ενώ στη Γερμανία καταγράφηκαν μεγάλες ζημιές. Ολοκληρωτική ήταν η καταστροφή της οικονομίας της Ισλανδίας, με το ένα τρίτο του πληθυσμού αυτής της μικρής χώρας να θέλει άμεσα τώρα να μεταναστεύσει.
Καθώς το κύριο πρόβλημα προέκυψε από τα στεγαστικά δάνεια που δόθηκαν σε εργαζόμενους οι οποίοι κατόπιν σταμάτησαν να εξυπηρετούν τα δάνειά τους, διερωτάται κανείς αν μπορούμε να καταλογίσουμε την ευθύνη σ’ αυτούς ή εν μέρη σ’ αυτούς. Η απάντηση είναι ότι για ηθικούς λόγους δεν μπορούμε σε καμιά περίπτωση να τους θεωρήσουμε υπεύθυνους και ο λόγος είναι απλός. Στα είκοσι χρόνια που είχαν μεσολαβήσει από τον κλονισμό του τραπεζικού συστήματος το 1988 η κατάσταση των εργαζομένων στις Η.Π.Α. είχε πάει από το κακό στο χειρότερο. Στην περίοδο αυτή, όπως και στις δυο προηγούμενες δεκαετίες, είχαμε μια αύξηση της παραγωγικότητας, (ορίζεται ως η σχέση της συνολικής αξίας παραγωγής σε σταθερές τιμές ανά εργαζόμενο). Αυτή η σχέση ανέβαινε αδιαλείπτως κάθε χρόνο στα τελευταία είκοσι χρόνια. Όμως στο ίδιο διάστημα οι αμοιβές των εργαζομένων σε σταθερές τιμές όχι μόνο δεν αυξάνονταν αλλά έπεφταν. Φτάσαμε μάλιστα στο σημείο οι πραγματικοί μισθοί, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των ΗΠΑ, να έχουν πέσει σε επίπεδο κατώτερο του επιπέδου του 1964. Δηλαδή σαράντα τέσσερα χρόνια τώρα οι μισθοί κάνουν σημειωτόν. Αυτή η επιδείνωση της κατάστασης των εργαζομένων στις ΗΠΑ δημιούργησε και κάτι περίεργα φαινόμενα. Όπως για παράδειγμα είχες περιοχές στις Η.Π.Α. με μηδενική ανεργία, αλλά με ένα σημαντικό αριθμό αστέγων (!).Και φυσικά είχες μια κολοσσιαία μεταφορά πλούτου από τους εργαζόμενους στους υπερπλούσιους, πράγμα που τεκμηριώνεται και από τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τα οποία οι Η.Π.Α. κατέχουν τη δεύτερη χειρότερη θέση μετά την Τουρκία (!) στην ανισοκατανομή του πλούτου. Όντας σ’ αυτή την άθλια κατάσταση πολλοί αμερικανοί δελεάστηκαν από το ασύστολο μάρκετιν των τραπεζών για να ζήσουν το αμερικάνικο όνειρο με δανεικά, με προσωπικά δάνεια, αλλά κυρίως με ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια. Αυτή η επιδείνωση της κατάστασης των αμερικανών εργαζομένων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη διάλυση του συνδικαλιστικού κινήματος. Πρωταρχικό μέλημα του Ρίγκαν, όταν ήρθε στη εξουσία ήταν να διαλύσει το συνδικαλιστικό κίνημα. Πράγμα που σε μεγάλο βαθμό το κατάφερε ήδη στην πρώτη τετραετία του (1981-1985).
Το χειρότερο είναι ότι το πρόβλημα σε σχετικά βραχύ χρονικό διάστημα έχει καταλήξει να είναι ένα τεράστιο και παγκόσμιο πρόβλημα της πραγματικής οικονομίας με συρρίκνωση του ΑΕΠ και αύξηση της ανεργίας. Έχουμε κλονισμό του συστήματος ισοτιμιών νομισμάτων λόγω ελλειμμάτων στο ισοζύγιο πληρωμών αλλά κυρίως εξαιτίας της βίαιης μετατόπισης χρημάτων λόγω της πιστωτικής κρίσης.
Τώρα να πούμε και δυο λόγια για τους «αρχιτέκτονες» της κατάρρευσης. Επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve Bank) από το 1988 μέχρι το 2006 ήταν ο Άλαν Γκρίνσπαν, χρηματιστής στο επάγγελμα και υπερήφανος ότι ήταν μέλος του στενού κύκλου της λυσσασμένης (όπως την αποκαλούν) φιλελεύθερης ψευδοφιλοσόφου Άιν Ραντ (Ayn Rand). Αυτή η δεύτερη ιδιότητα του ήταν πολύ χρήσιμη για την προώθησή του κ. Γκρίνσπαν στους υψηλούς Ρεπουμπλικάνικους κύκλους καθώς και ο Ρίγκαν (ένας αδαής ηθοποιός) που τον επέλεξε ήταν θιασώτης των ιδεολογιών της Ραντ. Κατά τον Γκρίνσπαν «για κάθε νόσο και ...»μια είναι η συνταγή «ρίξε κι’ άλλο χρήμα στην αγορά». Αλλά και ο διάδοχός του, ο κ. Μπερνάνκε , αν και ακαδημαϊκός είχε τα ίδια μυαλά με τον Γκρίνσπαν. Και οι δυο εν γνώση τους επέτρεψαν τη σχεδόν αέναη αναχρηματοδότηση των τραπεζών με τα ευφάνταστα μορφώματα που δήθεν εξασφάλιζαν τοξικά και μη τοξικά τιτλοποιημένα δάνεια. Τελικά τίναξαν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα στον αέρα.
Φυσικά κανείς από τους υπεύθυνους, πολιτικός ή δημόσιος λειτουργός δεν καλείται να απολογηθεί για τις ευθύνες του. Μια επιτροπή του Κογκρέσου που συγκροτήθηκε απλά παίρνει καταθέσεις για να διαπιστώσει πως επήλθε η κρίση. Στην ουσία αν κοιτάξει κανείς τα πρακτικά των συνεδριάσεών της βλέπει ότι τα ερωτήματα που βάζει είναι ακαδημαϊκού χαρακτήρα...
Η αντιμετώπιση του τεράστιου αυτού προβλήματος στις ΗΠΑ μπορεί να γίνει με δύο τρόπους. Ο ένας είναι με την αντιμετώπιση του βασικού προβλήματος της απίστευτης συρρίκνωσης του εισοδήματος των εργαζομένων, με γενναίες αυξήσεις μισθών, μια ταχεία βελτίωση της υποδομής στην υγεία και την παιδεία και με την πολλαπλή αρωγή των κοινωνικά αναξιοπαθούντων. Ταυτόχρονα να θεσπισθεί μια σεισάχθεια για τους άνεργους και τους εργαζόμενους με χαμηλές απολαβές για τις υποθηκευμένες κατοικίες τους. Το σύστημα έχει καταρρεύσει και είναι μια ευκαιρία για να ανασάνει ο καταπιεσμένος λαός των ΗΠΑ. Αυτά τα πράγματα φυσικά δε γίνονται στα σημερινά πλαίσια της κυριαρχίας των γιγαντιαίων εταιριών, εκτός και αν υπάρχει ένα ρωμαλέο εργατικό κίνημα, πράγμα που δε συμβαίνει στις ΗΠΑ.
Ο άλλος τρόπος είναι με την αρωγή των τραπεζών με κρατικό χρήμα , δηλαδή φόρτωμα της ζημιάς στις πλάτες των εργαζομένων. Η κυβέρνηση Μπούς δεν εξέπληξε κανένα όταν επέλεξε αυτό τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος. Ελπίδα αποτελεί ο Ομπάμα. Να δούμε σε ποιό βαθμό θα μπορέσει να εφαρμόσει κάποια μέτρα της πρώτης επιλογής που αναφέραμε παραπάνω. Αυτή τη στιγμή ο Ομπάμα έχει τη στήριξη της πλειοψηφίας της αμερικάνικης πλουτοκρατίας γιατί καταλαβαίνουν ότι μόνο ένας ικανός διανοούμενος πολιτικός σαν αυτόν μπορεί να τους βγάλει από το αδιέξοδο που οι ίδιοι οι πλουτοκράτες δημιούργησαν. Όμως μην ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ είναι η χώρα της κρατικής προβοκάτσιας και της ακραίας κρατικής βίας. Δυστυχώς δε χρειάζεται και πολύ φαντασία για να καταλάβεις ποιός είναι ο ηθικός και σε πολλές περιπτώσεις ο φυσικός αυτουργός τόσων δολοφονιών προικισμένων ηγετών αυτής της χώρας. Μιας χώρας της οποίας ο λαός τρέχει, τρέχει συνεχώς για να αυξήσει τη παραγωγικότητα του, που μέχρι τώρα την καρπώνονται άλλοι ποιο επιδέξιοι.
*Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στα "Χανιώτικα Νέα" της 15.11.2008 και στην "Πατρίς¨ του Ηρακλείου της 18.11.2008.
**Ο Νίκος Βλασσοπούλος είναι οικονομολόγος και πιστοποιημένος αναλυτής χρηματιστηριακών επενδύσεων.
Και όμως υπήρξε σοβαρή προειδοποίηση για την κρίση*
Γράφει ο Νίκος Βλασσόπουλος**
Πριν από είκοσι χρόνια στις ΗΠΑ σημειώθηκε μια μικροκαταστροφή. Ήταν μια πρώτη σοβαρή προειδοποίηση για το που μπορεί να οδηγήσει η φιλελευθεροποίηση και η κατάργηση των ελέγχων στο λεγόμενο καπιταλιστικό σύστημα, ή κατά το εξωραϊστικότερο, του ελεύθερου ανταγωνισμού Το 1988 είχαμε μια παραλίγο κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος όπου το κράτος (δηλαδή οι φορολογούμενοι) φορτώθηκε τις ζημιές των τραπεζών από δάνεια που δεν εξυπηρετούντο. Η ζημιά ήταν σχετικά μικρή διότι τότε με βάση τις ισχύουσες διατάξεις υπήρχαν όρια στην αναχρηματοδότηση των τραπεζών από την ελεύθερη αγορά με τίτλους τραπεζών που αντιπροσώπευαν ενυπόθηκα δάνεια που είχαν δώσει οι τράπεζες. Παρά ταύτα και τότε η αντιμετώπιση της κρίσης πήρε πάνω από τέσσερα χρόνια Όμως δέκα χρόνια αργότερα η κατάσταση άλλαξε καθώς απαλείφθηκαν οι περιορισμοί για αναχρηματοδότηση των τραπεζών από την ελεύθερη αγορά με τέτοιου είδους τίτλους. Και αυτή ήταν η βασική αιτία της ολοκληρωτικής κατάρρευσης που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Η κατάρρευση τώρα δεν περιορίζεται στις ΗΠΑ, αλλά πιάνει την υφήλιο.
Με το να απαλειφθούν οι ισχύοντες περιορισμοί στην αναχρηματοδότηση των τραπεζών μπήκαν πλέον χοντρά στο παιγνίδι οι γιγαντιαίες επενδυτικές τράπεζες (Lehman Bros. J.P.Morgan, Bear Sterns, Merryl Lynch). Είναι αυτές που κατέρρευσαν τελικά φέτος υπό το αβάστακτο βάρος των τερατουργημάτων τους. Σημειωτέον ότι αυτοί οι ερίτιμοι οίκοι πρωτοστάτησαν στην κατάργηση των κανόνων ελέγχου και της εποπτείας γενικά στις δοσοληψίες τους. Το τι συνέβη είναι σχετικά απλό. Με την απάλειψη του ορίου αναχρηματοδότησης ουσιαστικά οι τράπεζες μπορούσαν πλέον να αναχρηματοδοτούνται χωρίς κανένα όριο και αυτό περίπου έκαναν. Οι τράπεζες χορηγούσαν δάνεια και κυρίως στεγαστικά δάνεια. Κατόπιν ουσιαστικά ξεφορτώνονταν αυτά τα δάνεια τιτλοποιόντας τα και πουλώντας τα στις επενδυτικές τράπεζες. Οι οποίες με τη σειρά τους τα πωλούσαν σε ακόμα πιο σύνθετες μορφές σε πελάτες τους διεθνώς. Με το νέο χρήμα που έπαιρνε η αρχική τράπεζα από την επενδυτική τράπεζα έδιναν και άλλα στεγαστικά δάνεια τα οποία και πάλι πουλούσαν στις επενδυτικές τράπεζες. Κυκλοφορεί η εκτίμηση ότι τα δάνεια που δόθηκαν με αυτή τη διαδικασία ενδέχεται να είναι 15 φορές μεγαλύτερα από τις καταθέσεις που είχαν αυτές οι τράπεζες πριν επιτραπεί η αναχρηματοδότηση μέσω της τιτλοποίησης χωρίς όρια.
Λογικό ήταν σε σχετικά σύντομο διάστημα να καλυφθούν οι στεγαστικές ανάγκες των αξιόπιστων πελατών και οι τράπεζες να στραφούν, λόγω απληστίας, και προς αυτούς που λόγω της χρόνιας συρρίκνωσης του πραγματικού τους εισοδήματος δεν ήταν σε θέση να εξυπηρετήσουν οποιοδήποτε δάνειο. Για αρκετά χρόνια, με τη συμπαιγνία ορκωτών λογιστών και την ανοχή των ελεγκτικών αρχών, οι ισολογισμοί των αμερικάνικων τραπεζών ήταν τελείως πλασματικοί. Με τεχνάσματα δημιουργικής λογιστικής έκρυβαν τις ζημιές και έδειχναν εντυπωσιακές αυξήσεις στην κερδοφορία τους. Έτσι δικαιολογούσαν και τα αστρονομικά μπόνους που έπαιρναν πρόεδροι και διευθύνοντες σύμβουλοι.
Η απάτη όμως δεν μπορούσε να κρατήσει έπ’ άπειρον. Κάποια στιγμή πέρυσι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια άρχισαν να διογκώνονται με ταχύ ρυθμό, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα επιδεινούμενο πρόβλημα ρευστότητας. Οι επενδυτικές τράπεζες και οι πελάτες τους δεν εισέπρατταν τα τοκοχρεολύσια που αντιστοιχούσαν στα τιτλοποιημένα δάνεια που είχαν αγοράσει. και έτσι δεν μπορούσαν πλέον να πληρώσουν τους τόκους των δανείων με τα οποία είχαν χρηματοδοτήσει τα στεγαστικά δάνεια που είχαν χορηγήσει. Η εξυπηρέτηση των δανείων στο σύνολό της πήγαινε από το κακό στο χειρότερο με αποτέλεσμα να πέφτει με ταχύ ρυθμό η αξία των κυκλοφορούντων τίτλων. Εν τω μεταξύ τα τιτλοποιημένα δάνεια που είχαν πουλήσει οι τράπεζες αντιπροσώπευαν ένα μίγμα από τίτλους δανείων εξυπηρετούμενων αλλά και μη εξυπηρετούμενων ενυπόθηκων δανείων, με τους τελικούς αγοραστές να μαθαίνουν πολύ αργά ότι ο τίτλος που αγόρασαν περιέχει και μια δόση «τοξικών». Έτσι κλονίστηκε η εμπιστοσύνη όχι μόνο του κοινού προς τις τράπεζες, αλλά και η εμπιστοσύνη μεταξύ των τραπεζών.
Τώρα όσο πιο στενές ήταν οι χρηματοοικονομικές σχέσεις μιας χώρας με τις Η.Π.Α. τόσο χειρότερα επλήγη το τραπεζικό της σύστημα. Στις ΗΠΑ είχαμε την κατάρρευση των μεγαλύτερων επενδυτικών τραπεζών, του μεγαλύτερου ασφαλιστικού οργανισμού και δυο γιγάντων της χρηματοδότησης των στεγαστικών δανείων. Το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε κυρίως με κρατικοποιήσεις. Ταυτόχρονα όμως είχαμε την πλήρη κατάρρευση του Βρετανικού τραπεζικού συστήματος, με την κυβέρνηση να αναγκάζεται να κρατικοποιήσει σχεδόν όλες τις μεγάλες τράπεζες. Κατάρρευση του συστήματος είχαμε στην Ιρλανδία. Σημαντικό κλονισμό είχαμε στο Βέλγιο, ενώ στη Γερμανία καταγράφηκαν μεγάλες ζημιές. Ολοκληρωτική ήταν η καταστροφή της οικονομίας της Ισλανδίας, με το ένα τρίτο του πληθυσμού αυτής της μικρής χώρας να θέλει άμεσα τώρα να μεταναστεύσει.
Καθώς το κύριο πρόβλημα προέκυψε από τα στεγαστικά δάνεια που δόθηκαν σε εργαζόμενους οι οποίοι κατόπιν σταμάτησαν να εξυπηρετούν τα δάνειά τους, διερωτάται κανείς αν μπορούμε να καταλογίσουμε την ευθύνη σ’ αυτούς ή εν μέρη σ’ αυτούς. Η απάντηση είναι ότι για ηθικούς λόγους δεν μπορούμε σε καμιά περίπτωση να τους θεωρήσουμε υπεύθυνους και ο λόγος είναι απλός. Στα είκοσι χρόνια που είχαν μεσολαβήσει από τον κλονισμό του τραπεζικού συστήματος το 1988 η κατάσταση των εργαζομένων στις Η.Π.Α. είχε πάει από το κακό στο χειρότερο. Στην περίοδο αυτή, όπως και στις δυο προηγούμενες δεκαετίες, είχαμε μια αύξηση της παραγωγικότητας, (ορίζεται ως η σχέση της συνολικής αξίας παραγωγής σε σταθερές τιμές ανά εργαζόμενο). Αυτή η σχέση ανέβαινε αδιαλείπτως κάθε χρόνο στα τελευταία είκοσι χρόνια. Όμως στο ίδιο διάστημα οι αμοιβές των εργαζομένων σε σταθερές τιμές όχι μόνο δεν αυξάνονταν αλλά έπεφταν. Φτάσαμε μάλιστα στο σημείο οι πραγματικοί μισθοί, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των ΗΠΑ, να έχουν πέσει σε επίπεδο κατώτερο του επιπέδου του 1964. Δηλαδή σαράντα τέσσερα χρόνια τώρα οι μισθοί κάνουν σημειωτόν. Αυτή η επιδείνωση της κατάστασης των εργαζομένων στις ΗΠΑ δημιούργησε και κάτι περίεργα φαινόμενα. Όπως για παράδειγμα είχες περιοχές στις Η.Π.Α. με μηδενική ανεργία, αλλά με ένα σημαντικό αριθμό αστέγων (!).Και φυσικά είχες μια κολοσσιαία μεταφορά πλούτου από τους εργαζόμενους στους υπερπλούσιους, πράγμα που τεκμηριώνεται και από τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τα οποία οι Η.Π.Α. κατέχουν τη δεύτερη χειρότερη θέση μετά την Τουρκία (!) στην ανισοκατανομή του πλούτου. Όντας σ’ αυτή την άθλια κατάσταση πολλοί αμερικανοί δελεάστηκαν από το ασύστολο μάρκετιν των τραπεζών για να ζήσουν το αμερικάνικο όνειρο με δανεικά, με προσωπικά δάνεια, αλλά κυρίως με ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια. Αυτή η επιδείνωση της κατάστασης των αμερικανών εργαζομένων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη διάλυση του συνδικαλιστικού κινήματος. Πρωταρχικό μέλημα του Ρίγκαν, όταν ήρθε στη εξουσία ήταν να διαλύσει το συνδικαλιστικό κίνημα. Πράγμα που σε μεγάλο βαθμό το κατάφερε ήδη στην πρώτη τετραετία του (1981-1985).
Το χειρότερο είναι ότι το πρόβλημα σε σχετικά βραχύ χρονικό διάστημα έχει καταλήξει να είναι ένα τεράστιο και παγκόσμιο πρόβλημα της πραγματικής οικονομίας με συρρίκνωση του ΑΕΠ και αύξηση της ανεργίας. Έχουμε κλονισμό του συστήματος ισοτιμιών νομισμάτων λόγω ελλειμμάτων στο ισοζύγιο πληρωμών αλλά κυρίως εξαιτίας της βίαιης μετατόπισης χρημάτων λόγω της πιστωτικής κρίσης.
Τώρα να πούμε και δυο λόγια για τους «αρχιτέκτονες» της κατάρρευσης. Επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve Bank) από το 1988 μέχρι το 2006 ήταν ο Άλαν Γκρίνσπαν, χρηματιστής στο επάγγελμα και υπερήφανος ότι ήταν μέλος του στενού κύκλου της λυσσασμένης (όπως την αποκαλούν) φιλελεύθερης ψευδοφιλοσόφου Άιν Ραντ (Ayn Rand). Αυτή η δεύτερη ιδιότητα του ήταν πολύ χρήσιμη για την προώθησή του κ. Γκρίνσπαν στους υψηλούς Ρεπουμπλικάνικους κύκλους καθώς και ο Ρίγκαν (ένας αδαής ηθοποιός) που τον επέλεξε ήταν θιασώτης των ιδεολογιών της Ραντ. Κατά τον Γκρίνσπαν «για κάθε νόσο και ...»μια είναι η συνταγή «ρίξε κι’ άλλο χρήμα στην αγορά». Αλλά και ο διάδοχός του, ο κ. Μπερνάνκε , αν και ακαδημαϊκός είχε τα ίδια μυαλά με τον Γκρίνσπαν. Και οι δυο εν γνώση τους επέτρεψαν τη σχεδόν αέναη αναχρηματοδότηση των τραπεζών με τα ευφάνταστα μορφώματα που δήθεν εξασφάλιζαν τοξικά και μη τοξικά τιτλοποιημένα δάνεια. Τελικά τίναξαν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα στον αέρα.
Φυσικά κανείς από τους υπεύθυνους, πολιτικός ή δημόσιος λειτουργός δεν καλείται να απολογηθεί για τις ευθύνες του. Μια επιτροπή του Κογκρέσου που συγκροτήθηκε απλά παίρνει καταθέσεις για να διαπιστώσει πως επήλθε η κρίση. Στην ουσία αν κοιτάξει κανείς τα πρακτικά των συνεδριάσεών της βλέπει ότι τα ερωτήματα που βάζει είναι ακαδημαϊκού χαρακτήρα...
Η αντιμετώπιση του τεράστιου αυτού προβλήματος στις ΗΠΑ μπορεί να γίνει με δύο τρόπους. Ο ένας είναι με την αντιμετώπιση του βασικού προβλήματος της απίστευτης συρρίκνωσης του εισοδήματος των εργαζομένων, με γενναίες αυξήσεις μισθών, μια ταχεία βελτίωση της υποδομής στην υγεία και την παιδεία και με την πολλαπλή αρωγή των κοινωνικά αναξιοπαθούντων. Ταυτόχρονα να θεσπισθεί μια σεισάχθεια για τους άνεργους και τους εργαζόμενους με χαμηλές απολαβές για τις υποθηκευμένες κατοικίες τους. Το σύστημα έχει καταρρεύσει και είναι μια ευκαιρία για να ανασάνει ο καταπιεσμένος λαός των ΗΠΑ. Αυτά τα πράγματα φυσικά δε γίνονται στα σημερινά πλαίσια της κυριαρχίας των γιγαντιαίων εταιριών, εκτός και αν υπάρχει ένα ρωμαλέο εργατικό κίνημα, πράγμα που δε συμβαίνει στις ΗΠΑ.
Ο άλλος τρόπος είναι με την αρωγή των τραπεζών με κρατικό χρήμα , δηλαδή φόρτωμα της ζημιάς στις πλάτες των εργαζομένων. Η κυβέρνηση Μπούς δεν εξέπληξε κανένα όταν επέλεξε αυτό τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος. Ελπίδα αποτελεί ο Ομπάμα. Να δούμε σε ποιό βαθμό θα μπορέσει να εφαρμόσει κάποια μέτρα της πρώτης επιλογής που αναφέραμε παραπάνω. Αυτή τη στιγμή ο Ομπάμα έχει τη στήριξη της πλειοψηφίας της αμερικάνικης πλουτοκρατίας γιατί καταλαβαίνουν ότι μόνο ένας ικανός διανοούμενος πολιτικός σαν αυτόν μπορεί να τους βγάλει από το αδιέξοδο που οι ίδιοι οι πλουτοκράτες δημιούργησαν. Όμως μην ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ είναι η χώρα της κρατικής προβοκάτσιας και της ακραίας κρατικής βίας. Δυστυχώς δε χρειάζεται και πολύ φαντασία για να καταλάβεις ποιός είναι ο ηθικός και σε πολλές περιπτώσεις ο φυσικός αυτουργός τόσων δολοφονιών προικισμένων ηγετών αυτής της χώρας. Μιας χώρας της οποίας ο λαός τρέχει, τρέχει συνεχώς για να αυξήσει τη παραγωγικότητα του, που μέχρι τώρα την καρπώνονται άλλοι ποιο επιδέξιοι.
*Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στα "Χανιώτικα Νέα" της 15.11.2008 και στην "Πατρίς¨ του Ηρακλείου της 18.11.2008.
**Ο Νίκος Βλασσοπούλος είναι οικονομολόγος και πιστοποιημένος αναλυτής χρηματιστηριακών επενδύσεων.
Παίρνω Σβάρνα τα Μποστάνια
Rampaging through the pumpkin patch
Γράφει ο Νίκος Βλασσόπουλος
Για όλα φταίει εκείνος ο φουκαριάρης ο Αντρέας, που αυτοκτόνησε με το λουρί του στη φυλακή την ημέρα που το αναθεωρητικό τον απήλασε από κάθε κατηγορία και μένα μού δινε διετή κάθειρξη για τη συμμετοχή μου στην απόδρασή τους.
Σαν κάπως πολλοί μου ‘χανε φανεί οι χωροφύλακες στην προκυμαία της Ραφήνας κείνο το απομεσήμερο.
Έκανα το κορόιδο και προχώρησα και παρκάρισα κοντά στο πρακτορείο. Βγήκα από το αυτοκίνητο σα να μη συνέβαινε τίποτε. Πάνω πού’ μπαινα στη χαρβαλοπαράγκα του πράκτορα με παραμερίζει ένας του Λιμενικού και μπουκάρει μέσα πρώτος.
_Μην κόψεις εισιτήριο σε κανένα, φώναξε.
Ανατρίχιασα, κοίταξα πράκτορα και λιμενικό και το χέρι μου πήγε ασυναίσθητα προς την κολότσεπη.
Δεν μπορεί, σκέφτηκα, αδύνατο. Το κόλπο έχει βραδύκαυστο φυτίλι. Η απόδραση δεν πρόκειται να ανακαλυφθεί μέχρι τη Δευτέρα που θα επιστρέψει ο Επιστάτης Καλλιέργειας της Ειδικής Κολοκύθας από την περιοδεία του στην ύπαιθρο. Λασκάρανε κάπως τα νεύρα μου μ’ αυτή τη σκέψη.
_Ποιός ο λόγος που δεν βγάζετε εισιτήρια; Το φέρρρυ-μπωτ είναι σχεδόν άδειο. Ρώτησα με μια φωνή αλλαγμένη από ένα σφύξιμο που ένοιωθα στο λαιμό.
_ Μη βγάλεις εισιτήριο σε κανένα. Φώναξε πάλι ο λιμενικός καθώς έφευγε.
_ Πρέπει να περιμένετε, κύριε. Διαταγή, κύριε, διαταγή! Εδέησε να μου πει ο πράκτορας με ύφος σπουδαίο.
Γύρισα και κοίταξα τους άλλους δυο που ήτανε στο αυτοκίνητο. Ο Αντρέας μου έγνεφε να πάω να του πω τι γίνεται. Η Θάλεια με κοίταζε και χαμογελούσε. Φυσούσε ένα αεράκι κι’ χε σηκώσει κύμα. Γύρισα σ’ αυτό το ζόρικο τον πράκτορα.
_ Μια και ξέρεις, δε μας λες και μας, δηλαδή.
_Μα τι θέλετε κύριε;
_Ποιός λόγος που δεν κόβεις εισιτήρια;
_ Θ ταξιδέψει ο Επιστάτης Καλλιέργειας της Ειδικής Κολοκύθας.
Αναστέναξα με ανακούφιση.
_Με το καλό να φτάσει. Και τι ώρα είναι να φύγει το φέρρυ-μπωτ;
_ Μα δεν ξέρουμε κύριε. Δεν σας είπα! Περιμένουμε τον Επιστάτη. Το πλοίο ήτανε να φύγει κανονικά πριν από μια ώρα.
_Καλά ντε, μη θυμώνεις.
Γύρισα στο αυτοκίνητο. Ο Αντρέας ήτανε πνιγμένος στον ιδρώτα.
_Δεν τρέχει τίποτα, μην θορυβείσθε. Μας έπεσε ουρανοκατέβατος. Αν δηλαδή φερθούμε έξυπνα. Τους είπα.
_ Τι Τρέχει ρε Παναγιώτη, τι συνέβη;
Του εξήγησα. Του κατέστρωσα και το σχέδιο. Εγώ θα εξουδετέρωνα τους δυο-τρεις παριστάμενους και κατόπιν από τον ασύρματο θα ζητούσαμε τα λύτρα. Ένα καλό ποσό κι’ ένα ελικόπτερο να μας περάσει στη γειτονική χώρα. Στην αρχή μ’ άκουσε, δεν του άρεσε όμως το μέρος για τα λύτρα. Εγώ επέμεινα. Μέχρι τα χτες το μόνο που ‘κανα τα παιδιά ήτανε το ξεπάτωμα της κολοκύθας. Καλό και άξιο. Αλλά βρε αδερφέ και λίγο ρευστό όταν σου τύχει γιατί να μην απλώσεις να το πάρεις; Φτάσανε να με βρίσουνε. Αυτοί επιστήμονες με δυο διπλώματα ο καθένας, που να καταλάβουν από ανάγκη για οικονομική εξασφάλιση. Εγώ, έτσι και απάνω στην επισκευή κανενός ανελκυστήρα, απλώσω κάνα πόδι, ή κεφάλι, πάει το έχασα στον τοίχο του φρέατος και τρέχα να πάρεις αποζημίωση από την ασφάλεια. Μου τα ‘ψαλε και η φιλενάδα του η Θάλεια για την απληστία μου. Κοίταξα να τα μπαλώσω για την εξάπλωση της ειδικής κολοκύθας, τους κινδύνους που διέτρεχε η νεολαία από την υποχρεωτική κατανάλωση του ειδικού κολοκυθόσπορου και τα τοιαύτα. Δεν τα κατάφερα να τους πείσω. Άναψα τσιγάρο και βολεύτηκα λίγο καλύτερα στο κάθισμα. Ύστερα από λίγο ξέχασα την υπόθεση. Δεν μπορούσα να τους κρατήσω κακία, τα συμπαθούσα τα παιδιά. Κι’ εξάλλου στο νησί με περίμενε κι’ ένα μάτσο χιλιάρικα για την απελευθέρωσή τους απ’ τον κολοκυθόκηπο του ίδιου του Επιστάτη Καλλιέργειας της Ειδικής Κολοκύθας.
Χαλασμός κυρίου από μοτοσυκλέτες που μαρσάρανε. Τους είδα στο καθρεφτάκι. Καμιά τριανταριά τρίκυκλα, το καθένα φορτωμένο συμβολικά με μια κολοκύθα, είχανε περικυκλώσει το πορτοκαλί αυτοκίνητο του Επιστάτη και προχωρούσανε εν σχηματισμώ. Μπουκάρανε μαρσάροντας στο φέρρυ-μπωτ.
Έβαλα μπρος το αυτοκίνητο.
_Έλα, έλα, θα βγάλεις εισιτήριο μέσα. Μου φώναξε ένας λιμενικός.
Το αυτοκίνητό μου ήταν το τελευταίο και μόλις μπήκαμε τραβήξανε την πόρτα του φέρρυ-μπωτ.
Βγήκαμε από το αυτοκίνητο. Το ζεύγος τράβηξε για το μπαρ.
Είδα τον Επιστάτη να ανεβαίνει τη σκάλα προς τη γέφυρα. Πήρα την ίδια κατεύθυνση. Γιατί όχι; Θα μπορούσα κάλλιστα να εκτελέσω το σχέδιο και μόνος μου.
Περνώντας απ’ το μπαρ σταμάτησα, γυναίκες και άντρες τρέχανε πανικόβλητοι προς την έξοδο. Κάτι μαντράχαλοι είχανε ρίξει κάτω δυο και τους χτυπούσανε αλύπητα.
_Μπιστόλι, χαϊμένα κορμιά, ε, μπιστόλι! Φώναζε ένας τόφαλος και κατέβαζε φάπες.
Έβαλα το χέρι στην κολότσεπη για να βεβαιωθώ. Έλλειπε!
Παραμερίσανε κάτι σώματα. Τους είδα! Με ματωμένα πρόσωπα και πρησμένα μάτια.
Κάποιος θυμήθηκε ότι είχανε μπει με το αυτοκίνητό μου. Σε δυο λεπτά με είχανε εντοπίσει.
Τους άλλους δυο δεν τους ξανάδα. Απ’ ότι άκουσα τους ρημάζανε κάθε μέρα στο ξύλο όσο τους είχαν στη φυλακή. Η Θάλεια, κατά τη βεβαίωση ενός ψυχιάτρου, ήταν ανισόρροπη από μικρή, με ιδιαίτερη, λέει απέχθεια στα φυτά. Σε ηλικία μόλις δώδεκα χρονών είχε αμοληθεί σ’ ένα μποστάνι κ’ είχε καταστρέψει μια ολόκληρη πρασιά από κολοκύθες. Πρόσφατα είχε χιμήξει μ’ άλλους δυο σ’ ένα πωλητή ξηρών καρπών που’ χε μεγάλο τζίρο στα σπόρια. Ο Αντρέας που μ’ αφόπλισε, για το καλό μου, ο φουκαριάρης, πήγε από το λουρί του, όπως ανέφερα στην αρχή. Ρε, να μη σκεφτεί κανείς να του το πάρει!
Όσο για μένα. Μετά τον πρώτο άγριο ξυλοδαρμό μ’ άφησαν ήσυχο. Κάτι χαρτιά μου δώσανε και υπέγραψα και μια κατάσταση με ονόματα. Και μπορώ να πω πως από τότε μου φέρονται σαν κύριοι.
Όμως δεν ξεχνώ αυτούς τους μόνους αξιόλογους ανθρώπους που γνώρισα. Πάνε, σβήσανε. Κι’ εγώ που δεν έκανα για τον αγώνα, ένα ξεπουλημένος αριβίστας, όπως μ’ αποκαλούσανε, μια σκέψη έχω, να επανορθώσω. Με λαιμαργία μασουλώ τα ειδικά σπόρια μπροστά στο φύλακα κάθε πρωί. Και τα ξερνάω μέχρι το τελευταίο μόλις μ’ αφήσει μόνο στο κελί. Σ’ ένα σπασμένο καθρεφτάκι είδα τη φάτσα μου προχτές. Εντάξει, ούτε ίχνος πρηξίματος από τα σπόρια. Και λίγο αδυνατισμένος μάλιστα. Υπομονή και προσοχή και οι πέντε μήνες που απομένουν θα περάσουν. Και ύστερα πάλι πίσω στην παλιά απασχόληση: Να βγαίνεις αφέγγαρη βραδιά, ν’ απασχολείς το μαντρόσκυλο με καμιά σκύλα και να χιμάς μεσ’ το μποστάνι ακράτητος, να κόβεις και να ξεριζώνεις κολοκύθες.
*Γράφτηκε το 1973 και δημοσιεύθηκε στα Χανιώτικα Νέα.
Labels: Αλληγορία Χούντας, Κολοκυθόσποροι, μποστάνια
Subscribe to:
Posts (Atom)