Οι πολυεθνικές προσπαθούν , με τη βοήθεια των εκάστοτε κυβερνήσεων των ΗΠΑ, να διατηρήσουν τις τιμές πετρελαίου σε υψηλά επίπεδα, με στόχο την αποκόμιση γρήγορων και υψηλών κερδών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την παγκόσμια οικονομία (ύφεση, πληθωρισμός κλπ)
Η σημασία του πετρελαίου και ιδιαίτερα της τιμής του για την ανάπτυξη και την ομαλή λειτουργία των οικονομιών της παγκόσμιας αγοράς είναι σημαντικά μεγαλύτερη από ό,τι συνήθως γίνεται αντιληπτό. Σε έκθεσή του προς το Κογκρέσο ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ, αλλά και κρατικοί φορείς αποδίδουν την επιβράδυνση της αμερικανικής οικονομίας κατά το προηγούμενο έτος, στην τεράστια διαρροή πόρων που προκάλεσε η άνοδος της τιμής του αργού, από τα χαμηλά επίπεδα των 10-12 δολαρίων το βαρέλι το 1999, σε μια μέση τιμή 21 δολαρίων το 2000 και στην παραμονή του σε ένα μέσο επίπεδο 24 δολαρίων το 2001. Ανάλογες εκτιμήσεις έχουμε και από τους επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, επισήμων βιομηχανικών χωρών της Ασίας και στην Ελλάδα από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας.
Η σημασία του πετρελαίου για τον τιμάριθμο και τη διαρροή πόρων φαίνεται από το ότι οι δαπάνες για πετρέλαιο και τα σχετιζόμενα μ' αυτό προϊόντα φτάνει στις ΗΠΑ, όπως και στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ) στο 10% της συνολικής ιδιωτικής δαπάνης. Η κεντρική σημασία του πετρελαίου φαίνεται και στις μακροπρόθεσμες συσχετίσεις των τιμών του πετρελαίου με τον τιμάριθμο στις αναπτυγμένες χώρες περιλαμβανομένης και της χώρας μας, καθώς και η κατά καιρούς χρόνια ύφεση των οικονομιών σαν αποτέλεσμα των υψηλών τιμών πετρελαίου. Τρανό παράδειγμα είναι η περίοδος του στασιμοπληθωρισμού της δεκαετίας 1972 - 1982, που προκλήθηκε από την αγωνιώδη προσπάθεια των πολυεθνικών του πετρελαίου να ανεβάσουν και να μονιμοποιήσουν τις τιμές του αργού σε υψηλότερα επίπεδα. Στη Χώρα μας εκείνη την εποχή είχαμε δυο κύματα προβληματικών εταιριών και μια χωρίς προηγούμενο επίθεση στο λαϊκό εισόδημα, όλα για να πληρωθεί ο λογαριασμός πετρελαίου.
Ποιος και γιατί ανεβάζει τις τιμές του πετρελαίου;
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί οι ίδιες οι ΗΠΑ με την πολιτική τους ανέβασαν και κρατούν τις τιμές σε ψηλά επίπεδα. Η απάντηση βρίσκεται ουσιαστικά στο γεγονός ότι μια δράκα πολυεθνικών, με επικεφαλής το συγκρότημα Ροκφέλερ (EXXON, «Mobil», Texaco) ελέγχει τη διεθνή αγορά πετρελαίου και φροντίζει για τη δημιουργία συνθηκών που εξυπηρετούν τους στόχους της. Οι εκάστοτε αμερικανικές κυβερνήσεις ανέκαθεν ενεργούν ως συντονιστές των γεωπολιτικών συμφερόντων των γιγαντιαίων επιχειρηματικών συγκροτημάτων. Ανάμεσα σ' αυτά τα συγκροτήματα, συναντάμε και πάλι την οικογένεια Ροκφέλερ να ελέγχει και τις δυο από τις τρεις μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ (Citibank και JP Morgan Chase).
Προφανής είναι η, σε ένα βαθμό, αντιπαλότητα των συμφερόντων αυτών των δυο ομίλων, καθώς ο τραπεζικός ευνοείται κυρίως από μια ομαλή και δυναμική ανάπτυξη των ΗΠΑ, ενώ αντίθετα ο πετρελαϊκός όμιλος ευνοείται από τις υψηλές τιμές πετρελαίου, που όπως επισημάναμε παραπάνω μπορούν να προκαλέσουν μια εξαντλητική αφαίμαξη και στις ίδιες τις ΗΠΑ. Λέμε σε ένα βαθμό, διότι τα κέρδη που μπορεί να αποφέρει μια άνοδος της τιμής του πετρελαίου από την αφαίρεση αξιών από όλο τον αναπτυγμένο κόσμο, είναι συνήθως πολλαπλάσια των απωλειών που μπορεί να έχουν οι επιχειρήσεις Ροκφέλερ από τις τραπεζικές δραστηριότητες στις ΗΠΑ. Τα κέρδη εξάλλου των εταιριών πετρελαιοειδών από τις αυξήσεις στις τιμές πετρελαίου είναι τεράστια. Ενδεικτικά αναφέρουμε, ότι από μια συνολική τιμή 20 δολαρίων για κάθε βαρέλι πετρελαίου, είναι ζήτημα αν τα 7 δολάρια πηγαίνουν στην πετρελαιοπαραγωγό χώρα. Επιπλέον τα κέρδη προκύπτουν με μια σχετικά απλή διαδικασία, σε σύγκριση με τη δαιδαλώδη διαδικασία και τις κοινωνικές προεκτάσεις που συνεπάγονται οι τραπεζικές εργασίες.
Οι πολυεθνικές του πετρελαίου γνωρίζοντας τον κίνδυνο πρόκλησης μιας παρατεταμένης παγκόσμιας ύφεσης, από τις υψηλές τιμές πετρελαίου, η οποία θα έπληττε και τα δικά τους συμφέροντα (μέσω της μείωσης της κατανάλωσης), συντονίζουν τις πιέσεις τους στις κυβερνήσεις για μια μείωση των φόρων που επιβάλλονται στα καύσιμα, ούτως ώστε να απορροφηθούν με ευχέρεια οι υψηλές τιμές. Σχετικές πιέσεις για μείωση αυτών των έμμεσων φόρων είχαμε και εδώ στην Ελλάδα από τον πρώην πρόεδρο του ελληνικού παραρτήματος της «Shell». Επιπλέον οι πιέσεις που ασκούνται για τη μείωση των επιτοκίων για την αντιμετώπιση της οικονομικής στασιμότητας, ακόμα και όταν υπάρχει πληθωρισμός, δεν είναι άσχετες με την προσπάθεια διεύρυνσης των δυνατοτήτων των πολυεθνικών του πετρελαίου να ανεβάσουν και να διατηρήσουν τις τιμές των καυσίμων σε υψηλά επίπεδα. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελούν οι άκαρπες πιέσεις που ασκήθηκαν από κύκλους των ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στη διάρκεια του 2001, για μια δραστικότερη μείωση των επιτοκίων για να αντιμετωπιστεί μια ύφεση που, κατά κοινή αποδοχή, την είχαν προκαλέσει οι υψηλές τιμές του αργού. Αυτές οι υψηλές τιμές όμως ήταν υπεύθυνες και για τον πληθωρισμό.
Συνοπτικά, όπως διαφαίνεται από τις διεθνείς αναστατώσεις των τελευταίων τριάντα ετών, μακροπρόθεσμος στόχος των εταιριών πετρελαίου ήταν και είναι η σταδιακή κλιμάκωση της τιμής του αργού. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται είτε με την παγίωση του ελέγχου στη χώρα παραγωγής, είτε με επεμβάσεις φθοράς των ημιανεξάρτητων χωρών παραγωγής. Ετσι στη δεκαετία του '70, με τις αναστατώσεις που προκάλεσαν στη Μέση Ανατολή, μέσω υπάκουων ισραηλινών κυβερνήσεων, οι εταιρίες πετρελαιοειδών κατόρθωσαν να εκτινάξουν την τιμή του αργού, από τα 2-4 δολάρια που ήταν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας, σε επίπεδα άνω των 10 δολαρίων. Για τη συγκράτηση των τιμών πάνω από αυτό το επίπεδο ακολούθησε μια θύελλα επεμβάσεων στη Μέση Ανατολή, που μεταξύ άλλων περιλάμβανε τη σφαγή στη Σάμπρα και Σατίλα. Προς χάριν της παγίωσης των ψηλών τιμών οι αναπτυγμένες οικονομίες καθηλώθηκαν για μια δεκαετία με το χωρίς προηγούμενο φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού.
Στη δεκαετία του 1970 όμως προέκυψαν και παρενέργειες, που σε ένα βαθμό ήταν αναμενόμενες, και ορισμένες που δεν είναι σαφές αν ήταν παρενέργειες... Εκτιμάται ότι η πτώση της χούντας στην Ελλάδα, συντομεύτηκε από την πληθωριστική έκρηξη της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης του 1973, και ήταν, σε ένα βαθμό, μια απροσδόκητη παρενέργεια. Ομως κατά τη διάρκεια της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης, η πτώση του Σάχη, που έφερε στην εξουσία ένα θεοκρατικό καθεστώς, τελικά εξυπηρέτησε τέλεια τα μακροπρόθεσμα σχέδια των εταιριών πετρελαίου. Κι αυτό γιατί ο οκτάχρονος πόλεμος μεταξύ Ιράν και Ιράκ (1980-1988) που ακολούθησε, διατήρησε τις τιμές πετρελαίου σε ψηλά επίπεδα.
Σ' όλη αυτή την περίοδο και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 το κύριο αντίπαλο δέος στην ολοκλήρωση των σχεδίων των πολυεθνικών του πετρελαίου ήταν η Σοβιετική Ενωση. Η κατάλυσή της επέτρεψε και τον πόλεμο Ιράκ - Κουβέιτ του 1990 που με σατανική μαεστρία προβόκαραν οι ΗΠΑ, με σκοπό την -αναγκαία για τα συμφέροντα των πολυεθνικών- ολοσχερή καταστροφή των πετρελαιοπηγών του Ιράκ από τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους. Η απάλειψη της Σοβιετικής Ενωσης δημιούργησε νέες δυνατότητες για τις πολυεθνικές, στον ήδη ελεγχόμενο από αυτές χώρο, όπως είναι η σημερινή ληστρική και ασύδοτη εξόρυξη πετρελαίου στην Αγγόλα και στη Νιγηρία.
Για τις πολυεθνικές όμως παρέμεναν άλυτα δυο προβλήματα, εκ των οποίων το ένα ήταν η απόκτηση κάποιας πρόσβασης στα ρώσικα πετρέλαια. Αυτό το κατόρθωσαν με μια δόλια πρακτική, η οποία αποκαλύπτει και το γεγονός ότι ελέγχουν πλήρως τον Οργανισμό Χωρών Εξαγωγέων Πετρελαίου (OPEC). Το 1997 ο OPEC στη σύνοδο της Τζακάρτας αποφάσισε να πλήξει τη Ρωσία, αυξάνοντας την παραγωγή των μελών του και μειώνοντας την τιμή σε χαμηλά επίπεδα. Ηξεραν ότι λόγω παλαιότητας οι ρωσικές πετρελαιοπηγές είχαν υψηλό κόστος λειτουργίας. Η πολιτική αυτή απέδωσε. Μέσα σε ένα δωδεκάμηνο η Ρωσία δεν ήταν πλέον σε θέση να εξυπηρετήσει το χρέος της. Θύματα, μεταξύ άλλων, ήταν και οι μεγαλύτερες γερμανικές τράπεζες, αλλά και μια μεγάλη ελληνική, που λόγω ανικανότητας να ερμηνεύσουν την απόφαση της Τζακάρτας είχαν αγοράσει ρωσικά ομόλογα. Ακολούθησε το άνοιγμα των πηλών στις πολυεθνικές για δικαιώματα εξόρυξης στην περιοχή της Κασπίας, αλλά και της Καμτσιάτκας.
Το δεύτερο και μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι πολυεθνικές του πετρελαίου είναι η ρύπανση του περιβάλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο από ορυκτά καύσιμα και φυσικά το πετρέλαιο που, σαν βασικό καύσιμο για την κίνηση, αποτελεί την κύρια πηγή ρύπανσης. Στα τέλη του 1997 υπογράφηκε από μέλη του ΟΗΕ, με την κραυγαλέα αποχή των ΗΠΑ, το πρωτόκολλο του Κιότο. Οι χώρες που υπογράφουν το πρωτόκολλο του Κιότο, δεσμεύονται μέχρι το 2008-2012 να μεριμνήσουν για τον περιορισμό της εκπομπής ρύπων σε επίπεδα που να είναι μειωμένα κατά 5% από τα επίπεδα που καταγράφηκαν το 1990. Για τις εταιρίες πετρελαιοειδών η υλοποίηση αυτής της απόφασης έχει εκτιμηθεί ότι θα μειώσει τα μέσα έσοδά τους κατά 25%. Αντιμέτωπες με μια τέτοια απειλή οι πολυεθνικές των ΗΠΑ συνασπίστηκαν για την ανάδειξη μιας κυβέρνησης που θα ελέγχεται από στελέχη και μεγαλοπαράγοντες του δικού τους χώρου, του πετρελαίου.
Το καρτέλ πέτυχε και ανεπιφυλακτη πολιτική στήριξη με τις επεισοδιακές εκλογές του 2000, όπου αναδείχτηκε πρόεδρος ο Τζορτζ Μπους, που επέλεξε ως αντιπρόεδρο τον Ντικ Τσένι και σύμβουλο επί της εθνικής ασφάλειας την Κοντολίζα Ράις - όλοι τους στενά συνδεμένοι με το καρτέλ των πετρελαίων. Πρώτο μέλημα της νέας κυβέρνησης ήταν η χάραξη μιας νέας ενεργειακής πολιτικής. Το έκαναν, ύστερα όμως από μια διαβλητή διαβούλευση (εκκρεμεί σχετική δικαστική δίωξη) στελεχών της κυβέρνησης Μπους με παράγοντες των πολυεθνικών του πετρελαίου. Βασικό στοιχείο της νέας πολιτικής είναι ότι οι ΗΠΑ σε καμία περίπτωση δε θα εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα στο Κιότο, παρά το γεγονός ότι σε κατά κεφαλή αναλογία η χώρα τους κατέχει την πρώτη θέση στις εκπομπές ρύπων της ατμόσφαιρας.
Το θέμα όμως του περιβάλλοντος δε «θάβεται» τόσο εύκολα. Ηδη οι ρεπουμπλικάνοι δυσκολεύονται να περάσουν νομοσχέδια που αφορούν στην εξόρυξη πετρελαίου στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, παρά τη δημοτικότητα που του έφερε το χτύπημα της 11ης Σεπτέμβρη, η επανεκλογή Μπους δεν μπορεί ποτέ να είναι σίγουρη. Γι' αυτό και η κυβέρνηση Μπους προσπαθεί να πετύχει το ταχύτερο δυνατόν τον κύριο στόχο που της έχει ανατεθεί, τη σταθεροποίηση των τιμών του αργού σε επίπεδα άνω των 25 δολαρίων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι:
Τον περασμένο Δεκέμβρη μια ολόκληρη αμερικανική στρατιά (US 3rd Army) μετέφερε την έδρα της από το Τέξας στο Κουβέιτ, πράγμα που δεν είχε γίνει στην επίθεση κατά του Ιράκ το 1990-1991.
Οταν απέτυχε η προσπάθεια εξεύρεσης έστω και ενός συμμάχου στον ισλαμικό κόσμο για μια νέα επίθεση στο Ιράκ για την επανάληψη της ολοσχερούς καταστροφής των πετρελαιοπηγών του, αμέσως στράφηκαν προς τον προβοκατόρικο μηχανισμό του Αριέλ Σαρόν. Ενα πρόθυμο συνεργάτη των ΗΠΑ, που αδιαφορώντας για τα πραγματικά συμφέροντα του ισραηλινού λαού, ουσιαστικά προβοκάρει ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, ούτως ώστε να δώσει κάποιο πρόσχημα στις ΗΠΑ για να καταστρέψουν κατά προτίμηση το Ιράκ, ή κάποια άλλη πετρελαιοπαραγωγό χώρα της περιοχής.
Οι ευχές και οι ήπιες νουθεσίες του Μπους για τερματισμό της κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών από τα ισραηλινά στρατεύματα και η προσωπική επέμβαση του Πάουελ, μέσω ενός δρομολογίου (καμήλας!;) που άρχισε από το μακρινό Μαρόκο και κατέληξε στο πουθενά, πιστοποιούν την πρόθεση διατήρησης και ενίσχυσης της έντασης. Μην ξεχνάμε ότι και ένας απλός τερματισμός των επιθέσεων από τον Αριέλ Σαρόν ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα από εξαρτημένα καθεστώτα, όπως αυτό της Σαουδικής Αραβίας, για να αλλάξουν στάση ως προς το θέμα της επίθεσης στο Ιράκ.
Στην υπόθεση Ιράκ υπάρχει και ένα σοβαρό στοιχείο αντιπαράθεσης συμφερόντων μεταξύ των ΗΠΑ και εταιριών πετρελαίου της Γαλλίας, της Ρωσίας, της Κίνας, της Ιαπωνίας και των Ινδιών, οι οποίες έχουν συνάψει συμφωνίες με το Ιράκ για την ανάπτυξη πετρελαιοπηγών. Μια πτώση του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεϊν θα σήμαινε και ακύρωση αυτών των συμφωνιών και την ανάδειξη των αμερικανικών πολυεθνικών σε κυρίαρχους
Υπό αυτές τις συνθήκες οι αποσταθεροποιητικές ενέργειες των ΗΠΑ κατά το επόμενο διάστημα θα εξακολουθήσουν να επιφέρουν τουλάχιστον αναστατώσεις στην αγορά πετρελαίου, με αρνητικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία. Μια σειρά λόγοι όμως ενδέχεται να αποτελέσουν εμπόδια στην επίτευξη του στόχου της μόνιμης διατήρησης της τιμής πετρελαίου πάνω από τα 25 δολάρια. Το τελευταίο διάστημα δημιουργούνται οι συνθήκες για την πτώση του σε επίπεδα κάτω των 20 δολαρίων.
Ο ανερχόμενος κύριος ανασχετικός παράγοντας είναι τα ρώσικα πετρέλαια, που αναπτύσσονται με ταχύτατους ρυθμούς τα τελευταία δυο χρόνια, με τεχνολογία αιχμής που παρέχουν αμερικανικές εταιρίες. Στους τελευταίους εννιά μήνες οι ρωσικές εταιρίες αρνούνται επίμονα να συμμορφωθούν με τις δεσμεύσεις της κυβέρνησής τους για περιορισμό της παραγωγής πετρελαίου, προκειμένου να διατηρηθούν οι τιμές σε υψηλά επίπεδα. Στο επόμενο διάστημα δεν αποκλείεται να δούμε προσπάθειες εξαγορών από το αμερικανικό καρτέλ. Ακόμη όμως κι αν γίνουν τέτοιες εξαγορές, υπό τις συνθήκες υπό τις οποίες λειτουργεί σήμερα η Ρωσία, δεν είναι σίγουρο ότι θα αποδώσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα του ελέγχου του τεράστιου πετρελαϊκού δυναμικού της χώρας.
Ο ρωσικός προϋπολογισμός του τρέχοντος έτους έχει καταρτιστεί με την υπόθεση ότι η τιμή του πετρελαίου στη διάρκεια του έτους θα κυμανθεί σε μέσα επίπεδα 18-22 δολάρια το βαρέλι. Επίσης οι τρέχουσες εκτιμήσεις είναι ότι με την αναβάθμιση των εγκαταστάσεών τους οι ρωσικές εταιρίες κερδίζουν ακόμα και όταν πωλούν το πετρέλαιο με 11 δολάρια το βαρέλι. Καίριας σημασίας ανασχετικός παράγοντας για τα σχέδια του καρτέλ είναι και ένα ενδεχόμενο μπούμερανγκ στην κυβέρνηση Μπους από την 11η Σεπτέμβρη, σε περίπτωση που φουντώσει η κατακραυγή για ενδεχόμενη ακούσια ή και εκούσια συνδρομή στο έργο των τρομοκρατών, εκ μέρους της κυβέρνησης. Το καρτέλ πετρελαίου έχει αυτά τα στοιχεία υπόψη του και έστω και αν δεν πετύχουν το στρατηγικό στόχο της διατήρησης των τιμών πάνω από τα 25 δολάρια, τουλάχιστον θα διατηρήσουν τα κέρδη τους στα ανώτατα επίπεδα που τους επιτρέπουν οι τιμές των 20 με 25 δολαρίων. Στο μεταξύ θα έχουν σκοτωθεί μερικές χιλιάδες Παλαιστίνιοι, Ιρακινοί και άλλοι δήθεν τρομοκράτες.
Του Νίκου ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ
**Ο Ν. Βλασσόπουλος,είναι οικονομολόγος και πιστοποιημένος αναλυτής Χρηματιστηρίου
posted by nikos
5:59 PM
0 comments links to this post
Η σημασία του πετρελαίου και ιδιαίτερα της τιμής του για την ανάπτυξη και την ομαλή λειτουργία των οικονομιών της παγκόσμιας αγοράς είναι σημαντικά μεγαλύτερη από ό,τι συνήθως γίνεται αντιληπτό. Σε έκθεσή του προς το Κογκρέσο ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ, αλλά και κρατικοί φορείς αποδίδουν την επιβράδυνση της αμερικανικής οικονομίας κατά το προηγούμενο έτος, στην τεράστια διαρροή πόρων που προκάλεσε η άνοδος της τιμής του αργού, από τα χαμηλά επίπεδα των 10-12 δολαρίων το βαρέλι το 1999, σε μια μέση τιμή 21 δολαρίων το 2000 και στην παραμονή του σε ένα μέσο επίπεδο 24 δολαρίων το 2001. Ανάλογες εκτιμήσεις έχουμε και από τους επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, επισήμων βιομηχανικών χωρών της Ασίας και στην Ελλάδα από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας.
Η σημασία του πετρελαίου για τον τιμάριθμο και τη διαρροή πόρων φαίνεται από το ότι οι δαπάνες για πετρέλαιο και τα σχετιζόμενα μ' αυτό προϊόντα φτάνει στις ΗΠΑ, όπως και στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ) στο 10% της συνολικής ιδιωτικής δαπάνης. Η κεντρική σημασία του πετρελαίου φαίνεται και στις μακροπρόθεσμες συσχετίσεις των τιμών του πετρελαίου με τον τιμάριθμο στις αναπτυγμένες χώρες περιλαμβανομένης και της χώρας μας, καθώς και η κατά καιρούς χρόνια ύφεση των οικονομιών σαν αποτέλεσμα των υψηλών τιμών πετρελαίου. Τρανό παράδειγμα είναι η περίοδος του στασιμοπληθωρισμού της δεκαετίας 1972 - 1982, που προκλήθηκε από την αγωνιώδη προσπάθεια των πολυεθνικών του πετρελαίου να ανεβάσουν και να μονιμοποιήσουν τις τιμές του αργού σε υψηλότερα επίπεδα. Στη Χώρα μας εκείνη την εποχή είχαμε δυο κύματα προβληματικών εταιριών και μια χωρίς προηγούμενο επίθεση στο λαϊκό εισόδημα, όλα για να πληρωθεί ο λογαριασμός πετρελαίου.
Ποιος και γιατί ανεβάζει τις τιμές του πετρελαίου;
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί οι ίδιες οι ΗΠΑ με την πολιτική τους ανέβασαν και κρατούν τις τιμές σε ψηλά επίπεδα. Η απάντηση βρίσκεται ουσιαστικά στο γεγονός ότι μια δράκα πολυεθνικών, με επικεφαλής το συγκρότημα Ροκφέλερ (EXXON, «Mobil», Texaco) ελέγχει τη διεθνή αγορά πετρελαίου και φροντίζει για τη δημιουργία συνθηκών που εξυπηρετούν τους στόχους της. Οι εκάστοτε αμερικανικές κυβερνήσεις ανέκαθεν ενεργούν ως συντονιστές των γεωπολιτικών συμφερόντων των γιγαντιαίων επιχειρηματικών συγκροτημάτων. Ανάμεσα σ' αυτά τα συγκροτήματα, συναντάμε και πάλι την οικογένεια Ροκφέλερ να ελέγχει και τις δυο από τις τρεις μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ (Citibank και JP Morgan Chase).
Προφανής είναι η, σε ένα βαθμό, αντιπαλότητα των συμφερόντων αυτών των δυο ομίλων, καθώς ο τραπεζικός ευνοείται κυρίως από μια ομαλή και δυναμική ανάπτυξη των ΗΠΑ, ενώ αντίθετα ο πετρελαϊκός όμιλος ευνοείται από τις υψηλές τιμές πετρελαίου, που όπως επισημάναμε παραπάνω μπορούν να προκαλέσουν μια εξαντλητική αφαίμαξη και στις ίδιες τις ΗΠΑ. Λέμε σε ένα βαθμό, διότι τα κέρδη που μπορεί να αποφέρει μια άνοδος της τιμής του πετρελαίου από την αφαίρεση αξιών από όλο τον αναπτυγμένο κόσμο, είναι συνήθως πολλαπλάσια των απωλειών που μπορεί να έχουν οι επιχειρήσεις Ροκφέλερ από τις τραπεζικές δραστηριότητες στις ΗΠΑ. Τα κέρδη εξάλλου των εταιριών πετρελαιοειδών από τις αυξήσεις στις τιμές πετρελαίου είναι τεράστια. Ενδεικτικά αναφέρουμε, ότι από μια συνολική τιμή 20 δολαρίων για κάθε βαρέλι πετρελαίου, είναι ζήτημα αν τα 7 δολάρια πηγαίνουν στην πετρελαιοπαραγωγό χώρα. Επιπλέον τα κέρδη προκύπτουν με μια σχετικά απλή διαδικασία, σε σύγκριση με τη δαιδαλώδη διαδικασία και τις κοινωνικές προεκτάσεις που συνεπάγονται οι τραπεζικές εργασίες.
Οι πολυεθνικές του πετρελαίου γνωρίζοντας τον κίνδυνο πρόκλησης μιας παρατεταμένης παγκόσμιας ύφεσης, από τις υψηλές τιμές πετρελαίου, η οποία θα έπληττε και τα δικά τους συμφέροντα (μέσω της μείωσης της κατανάλωσης), συντονίζουν τις πιέσεις τους στις κυβερνήσεις για μια μείωση των φόρων που επιβάλλονται στα καύσιμα, ούτως ώστε να απορροφηθούν με ευχέρεια οι υψηλές τιμές. Σχετικές πιέσεις για μείωση αυτών των έμμεσων φόρων είχαμε και εδώ στην Ελλάδα από τον πρώην πρόεδρο του ελληνικού παραρτήματος της «Shell». Επιπλέον οι πιέσεις που ασκούνται για τη μείωση των επιτοκίων για την αντιμετώπιση της οικονομικής στασιμότητας, ακόμα και όταν υπάρχει πληθωρισμός, δεν είναι άσχετες με την προσπάθεια διεύρυνσης των δυνατοτήτων των πολυεθνικών του πετρελαίου να ανεβάσουν και να διατηρήσουν τις τιμές των καυσίμων σε υψηλά επίπεδα. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελούν οι άκαρπες πιέσεις που ασκήθηκαν από κύκλους των ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στη διάρκεια του 2001, για μια δραστικότερη μείωση των επιτοκίων για να αντιμετωπιστεί μια ύφεση που, κατά κοινή αποδοχή, την είχαν προκαλέσει οι υψηλές τιμές του αργού. Αυτές οι υψηλές τιμές όμως ήταν υπεύθυνες και για τον πληθωρισμό.
Συνοπτικά, όπως διαφαίνεται από τις διεθνείς αναστατώσεις των τελευταίων τριάντα ετών, μακροπρόθεσμος στόχος των εταιριών πετρελαίου ήταν και είναι η σταδιακή κλιμάκωση της τιμής του αργού. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται είτε με την παγίωση του ελέγχου στη χώρα παραγωγής, είτε με επεμβάσεις φθοράς των ημιανεξάρτητων χωρών παραγωγής. Ετσι στη δεκαετία του '70, με τις αναστατώσεις που προκάλεσαν στη Μέση Ανατολή, μέσω υπάκουων ισραηλινών κυβερνήσεων, οι εταιρίες πετρελαιοειδών κατόρθωσαν να εκτινάξουν την τιμή του αργού, από τα 2-4 δολάρια που ήταν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας, σε επίπεδα άνω των 10 δολαρίων. Για τη συγκράτηση των τιμών πάνω από αυτό το επίπεδο ακολούθησε μια θύελλα επεμβάσεων στη Μέση Ανατολή, που μεταξύ άλλων περιλάμβανε τη σφαγή στη Σάμπρα και Σατίλα. Προς χάριν της παγίωσης των ψηλών τιμών οι αναπτυγμένες οικονομίες καθηλώθηκαν για μια δεκαετία με το χωρίς προηγούμενο φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού.
Στη δεκαετία του 1970 όμως προέκυψαν και παρενέργειες, που σε ένα βαθμό ήταν αναμενόμενες, και ορισμένες που δεν είναι σαφές αν ήταν παρενέργειες... Εκτιμάται ότι η πτώση της χούντας στην Ελλάδα, συντομεύτηκε από την πληθωριστική έκρηξη της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης του 1973, και ήταν, σε ένα βαθμό, μια απροσδόκητη παρενέργεια. Ομως κατά τη διάρκεια της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης, η πτώση του Σάχη, που έφερε στην εξουσία ένα θεοκρατικό καθεστώς, τελικά εξυπηρέτησε τέλεια τα μακροπρόθεσμα σχέδια των εταιριών πετρελαίου. Κι αυτό γιατί ο οκτάχρονος πόλεμος μεταξύ Ιράν και Ιράκ (1980-1988) που ακολούθησε, διατήρησε τις τιμές πετρελαίου σε ψηλά επίπεδα.
Σ' όλη αυτή την περίοδο και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 το κύριο αντίπαλο δέος στην ολοκλήρωση των σχεδίων των πολυεθνικών του πετρελαίου ήταν η Σοβιετική Ενωση. Η κατάλυσή της επέτρεψε και τον πόλεμο Ιράκ - Κουβέιτ του 1990 που με σατανική μαεστρία προβόκαραν οι ΗΠΑ, με σκοπό την -αναγκαία για τα συμφέροντα των πολυεθνικών- ολοσχερή καταστροφή των πετρελαιοπηγών του Ιράκ από τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους. Η απάλειψη της Σοβιετικής Ενωσης δημιούργησε νέες δυνατότητες για τις πολυεθνικές, στον ήδη ελεγχόμενο από αυτές χώρο, όπως είναι η σημερινή ληστρική και ασύδοτη εξόρυξη πετρελαίου στην Αγγόλα και στη Νιγηρία.
Για τις πολυεθνικές όμως παρέμεναν άλυτα δυο προβλήματα, εκ των οποίων το ένα ήταν η απόκτηση κάποιας πρόσβασης στα ρώσικα πετρέλαια. Αυτό το κατόρθωσαν με μια δόλια πρακτική, η οποία αποκαλύπτει και το γεγονός ότι ελέγχουν πλήρως τον Οργανισμό Χωρών Εξαγωγέων Πετρελαίου (OPEC). Το 1997 ο OPEC στη σύνοδο της Τζακάρτας αποφάσισε να πλήξει τη Ρωσία, αυξάνοντας την παραγωγή των μελών του και μειώνοντας την τιμή σε χαμηλά επίπεδα. Ηξεραν ότι λόγω παλαιότητας οι ρωσικές πετρελαιοπηγές είχαν υψηλό κόστος λειτουργίας. Η πολιτική αυτή απέδωσε. Μέσα σε ένα δωδεκάμηνο η Ρωσία δεν ήταν πλέον σε θέση να εξυπηρετήσει το χρέος της. Θύματα, μεταξύ άλλων, ήταν και οι μεγαλύτερες γερμανικές τράπεζες, αλλά και μια μεγάλη ελληνική, που λόγω ανικανότητας να ερμηνεύσουν την απόφαση της Τζακάρτας είχαν αγοράσει ρωσικά ομόλογα. Ακολούθησε το άνοιγμα των πηλών στις πολυεθνικές για δικαιώματα εξόρυξης στην περιοχή της Κασπίας, αλλά και της Καμτσιάτκας.
Το δεύτερο και μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι πολυεθνικές του πετρελαίου είναι η ρύπανση του περιβάλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο από ορυκτά καύσιμα και φυσικά το πετρέλαιο που, σαν βασικό καύσιμο για την κίνηση, αποτελεί την κύρια πηγή ρύπανσης. Στα τέλη του 1997 υπογράφηκε από μέλη του ΟΗΕ, με την κραυγαλέα αποχή των ΗΠΑ, το πρωτόκολλο του Κιότο. Οι χώρες που υπογράφουν το πρωτόκολλο του Κιότο, δεσμεύονται μέχρι το 2008-2012 να μεριμνήσουν για τον περιορισμό της εκπομπής ρύπων σε επίπεδα που να είναι μειωμένα κατά 5% από τα επίπεδα που καταγράφηκαν το 1990. Για τις εταιρίες πετρελαιοειδών η υλοποίηση αυτής της απόφασης έχει εκτιμηθεί ότι θα μειώσει τα μέσα έσοδά τους κατά 25%. Αντιμέτωπες με μια τέτοια απειλή οι πολυεθνικές των ΗΠΑ συνασπίστηκαν για την ανάδειξη μιας κυβέρνησης που θα ελέγχεται από στελέχη και μεγαλοπαράγοντες του δικού τους χώρου, του πετρελαίου.
Το καρτέλ πέτυχε και ανεπιφυλακτη πολιτική στήριξη με τις επεισοδιακές εκλογές του 2000, όπου αναδείχτηκε πρόεδρος ο Τζορτζ Μπους, που επέλεξε ως αντιπρόεδρο τον Ντικ Τσένι και σύμβουλο επί της εθνικής ασφάλειας την Κοντολίζα Ράις - όλοι τους στενά συνδεμένοι με το καρτέλ των πετρελαίων. Πρώτο μέλημα της νέας κυβέρνησης ήταν η χάραξη μιας νέας ενεργειακής πολιτικής. Το έκαναν, ύστερα όμως από μια διαβλητή διαβούλευση (εκκρεμεί σχετική δικαστική δίωξη) στελεχών της κυβέρνησης Μπους με παράγοντες των πολυεθνικών του πετρελαίου. Βασικό στοιχείο της νέας πολιτικής είναι ότι οι ΗΠΑ σε καμία περίπτωση δε θα εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα στο Κιότο, παρά το γεγονός ότι σε κατά κεφαλή αναλογία η χώρα τους κατέχει την πρώτη θέση στις εκπομπές ρύπων της ατμόσφαιρας.
Το θέμα όμως του περιβάλλοντος δε «θάβεται» τόσο εύκολα. Ηδη οι ρεπουμπλικάνοι δυσκολεύονται να περάσουν νομοσχέδια που αφορούν στην εξόρυξη πετρελαίου στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, παρά τη δημοτικότητα που του έφερε το χτύπημα της 11ης Σεπτέμβρη, η επανεκλογή Μπους δεν μπορεί ποτέ να είναι σίγουρη. Γι' αυτό και η κυβέρνηση Μπους προσπαθεί να πετύχει το ταχύτερο δυνατόν τον κύριο στόχο που της έχει ανατεθεί, τη σταθεροποίηση των τιμών του αργού σε επίπεδα άνω των 25 δολαρίων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι:
Τον περασμένο Δεκέμβρη μια ολόκληρη αμερικανική στρατιά (US 3rd Army) μετέφερε την έδρα της από το Τέξας στο Κουβέιτ, πράγμα που δεν είχε γίνει στην επίθεση κατά του Ιράκ το 1990-1991.
Οταν απέτυχε η προσπάθεια εξεύρεσης έστω και ενός συμμάχου στον ισλαμικό κόσμο για μια νέα επίθεση στο Ιράκ για την επανάληψη της ολοσχερούς καταστροφής των πετρελαιοπηγών του, αμέσως στράφηκαν προς τον προβοκατόρικο μηχανισμό του Αριέλ Σαρόν. Ενα πρόθυμο συνεργάτη των ΗΠΑ, που αδιαφορώντας για τα πραγματικά συμφέροντα του ισραηλινού λαού, ουσιαστικά προβοκάρει ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, ούτως ώστε να δώσει κάποιο πρόσχημα στις ΗΠΑ για να καταστρέψουν κατά προτίμηση το Ιράκ, ή κάποια άλλη πετρελαιοπαραγωγό χώρα της περιοχής.
Οι ευχές και οι ήπιες νουθεσίες του Μπους για τερματισμό της κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών από τα ισραηλινά στρατεύματα και η προσωπική επέμβαση του Πάουελ, μέσω ενός δρομολογίου (καμήλας!;) που άρχισε από το μακρινό Μαρόκο και κατέληξε στο πουθενά, πιστοποιούν την πρόθεση διατήρησης και ενίσχυσης της έντασης. Μην ξεχνάμε ότι και ένας απλός τερματισμός των επιθέσεων από τον Αριέλ Σαρόν ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα από εξαρτημένα καθεστώτα, όπως αυτό της Σαουδικής Αραβίας, για να αλλάξουν στάση ως προς το θέμα της επίθεσης στο Ιράκ.
Στην υπόθεση Ιράκ υπάρχει και ένα σοβαρό στοιχείο αντιπαράθεσης συμφερόντων μεταξύ των ΗΠΑ και εταιριών πετρελαίου της Γαλλίας, της Ρωσίας, της Κίνας, της Ιαπωνίας και των Ινδιών, οι οποίες έχουν συνάψει συμφωνίες με το Ιράκ για την ανάπτυξη πετρελαιοπηγών. Μια πτώση του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεϊν θα σήμαινε και ακύρωση αυτών των συμφωνιών και την ανάδειξη των αμερικανικών πολυεθνικών σε κυρίαρχους
Υπό αυτές τις συνθήκες οι αποσταθεροποιητικές ενέργειες των ΗΠΑ κατά το επόμενο διάστημα θα εξακολουθήσουν να επιφέρουν τουλάχιστον αναστατώσεις στην αγορά πετρελαίου, με αρνητικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία. Μια σειρά λόγοι όμως ενδέχεται να αποτελέσουν εμπόδια στην επίτευξη του στόχου της μόνιμης διατήρησης της τιμής πετρελαίου πάνω από τα 25 δολάρια. Το τελευταίο διάστημα δημιουργούνται οι συνθήκες για την πτώση του σε επίπεδα κάτω των 20 δολαρίων.
Ο ανερχόμενος κύριος ανασχετικός παράγοντας είναι τα ρώσικα πετρέλαια, που αναπτύσσονται με ταχύτατους ρυθμούς τα τελευταία δυο χρόνια, με τεχνολογία αιχμής που παρέχουν αμερικανικές εταιρίες. Στους τελευταίους εννιά μήνες οι ρωσικές εταιρίες αρνούνται επίμονα να συμμορφωθούν με τις δεσμεύσεις της κυβέρνησής τους για περιορισμό της παραγωγής πετρελαίου, προκειμένου να διατηρηθούν οι τιμές σε υψηλά επίπεδα. Στο επόμενο διάστημα δεν αποκλείεται να δούμε προσπάθειες εξαγορών από το αμερικανικό καρτέλ. Ακόμη όμως κι αν γίνουν τέτοιες εξαγορές, υπό τις συνθήκες υπό τις οποίες λειτουργεί σήμερα η Ρωσία, δεν είναι σίγουρο ότι θα αποδώσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα του ελέγχου του τεράστιου πετρελαϊκού δυναμικού της χώρας.
Ο ρωσικός προϋπολογισμός του τρέχοντος έτους έχει καταρτιστεί με την υπόθεση ότι η τιμή του πετρελαίου στη διάρκεια του έτους θα κυμανθεί σε μέσα επίπεδα 18-22 δολάρια το βαρέλι. Επίσης οι τρέχουσες εκτιμήσεις είναι ότι με την αναβάθμιση των εγκαταστάσεών τους οι ρωσικές εταιρίες κερδίζουν ακόμα και όταν πωλούν το πετρέλαιο με 11 δολάρια το βαρέλι. Καίριας σημασίας ανασχετικός παράγοντας για τα σχέδια του καρτέλ είναι και ένα ενδεχόμενο μπούμερανγκ στην κυβέρνηση Μπους από την 11η Σεπτέμβρη, σε περίπτωση που φουντώσει η κατακραυγή για ενδεχόμενη ακούσια ή και εκούσια συνδρομή στο έργο των τρομοκρατών, εκ μέρους της κυβέρνησης. Το καρτέλ πετρελαίου έχει αυτά τα στοιχεία υπόψη του και έστω και αν δεν πετύχουν το στρατηγικό στόχο της διατήρησης των τιμών πάνω από τα 25 δολάρια, τουλάχιστον θα διατηρήσουν τα κέρδη τους στα ανώτατα επίπεδα που τους επιτρέπουν οι τιμές των 20 με 25 δολαρίων. Στο μεταξύ θα έχουν σκοτωθεί μερικές χιλιάδες Παλαιστίνιοι, Ιρακινοί και άλλοι δήθεν τρομοκράτες.
Του Νίκου ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ
**Ο Ν. Βλασσόπουλος,είναι οικονομολόγος και πιστοποιημένος αναλυτής Χρηματιστηρίου
posted by nikos
5:59 PM
0 comments links to this post
